Diagnostyka zmian melanocytowych opiera się zarówno na badaniu klinicznym, jak i dermoskopii. W ostatnich latach możliwości diagnostyczne poszerzyły się o mikroskopię konfokalną in vivo. Jest to nieinwazyjna metoda pozwalająca na ocenę histopatologiczną znamion barwnikowych, a także schorzeń o charakterze zapalnym. Metoda ta wykorzystuje zjawisko iluminacji melanocytów oraz keratynocytów w świetle lasera diodowego. Prawidłowa interpretacja badania pozwala na uniknięcie niepotrzebnych interwencji chirurgicznych, a tym samym oszpecania pacjenta bliznami. Użycie tej nowoczesnej metody wydaje się być szczególnie pomocne w przypadku diagnozowania wyjątkowo trudnych zmian melanocytowych.Jednym z takich przykładów jest znamię Spitz. Jest to zmiana melanocytowa, zlokalizowana głównie w obrębie skóry twarzy lub kończyn dolnych. Przeważnie występuje u dzieci, choć coraz częściej znamię Spitz obserwuje się u dorosłych.

Znamię to może przybierać różną postać morfologiczną. Zazwyczaj obserwujemy zmianę typu „wybuchu gwiazdy”. W obrazie spod mikroskopu konfokalnego, w powierzchownych warstwach naskórka dominuje regularny wzorzec typu „plastra miodu” lub „kostki brukowej”, jednak zaobserwować można nieliczne komórki pagetoidalne wielokrotnie o charakterze dendrytycznym. Na granicy skórno-naskórkowej pojawia się typowa siatka („meshwork”). Brodawki skórne odznaczają się zarówno wyraźnymi obrysami, jak i zatartymi granicami. Do dermoskopowych cech takiego znamienia należą regularnie rozmieszczone obwodowe wypustki oraz intensywnie zabarwiona część środkowa. Drugi rodzaj znamion Spitz to zmiany barwnikowe z obecnością jasnego, rozlanego zabarwienia z dobrze widocznymi punktowymi naczyniami krwionośnymi, które pozwalają na szybsze postawienie diagnozy. Rzadziej spotykany rodzaj znamion Spitz charakteryzuje się obecnością na prawie całej jego powierzchni siatki, przybierającej postać „negatywu” o charakterystycznych jasnych „oczkach”. Najwięcej problemów, ze względu na mnogość obrazów dermoskopowych, sprawia postać charakteryzująca się polimorficznym ułożeniem barwnika.

Obraz taki obserwujemy także w znamionach dysplastycznych i czerniakach, stąd potrzeba dokładnej, wnikliwej diagnostyki.W obrazie konfokalnym w powierzchownych warstwach komórek dominuje zdezorganizowany układ keratynocytów lub poszerzony wzorzec plastra miodu z widocznymi, choć nielicznymi, okrągłymi komórkami typu pagetoidalnego. Często granica skórno-naskórkowa wydaje się być mało widoczna, co wynika z pogrubienia naskórka.

Fakt ten bardzo utrudnia określenie charakteru melanocytowego zmiany. Przy dobrze widocznej granicy skórno-naskórkowej obserwuje się zaburzoną budowę brodawek, jak i liczniejsze komórki pagetoidalne, a nawet polimorficzne (zbite i luźne) gniazda komórek barwnikowych. Znamiona Spitz przez wielu autorów traktowane są jako zmiany niebezpieczne, trudne diagnostycznie o niejasnym potencjale rozwoju czerniaka, stąd postuluje się o usunięcie chirurgiczne każdej takiej zmiany, zwłaszcza u osoby dorosłej.