Navilas® jest cyfrowym systemem przeznaczonym do nawigowanej laseroterapii siatkówki w oparciu o obraz dna oka. Laser w połączeniu z funduskamerą obrazuje zmiany chorobowe w plamce i na obwodzie siatkówki w czasie rzeczywistym. Na tej podstawie system umożliwia planowanie i wykonanie terapii, polegającej na aplikacji wiązki w precyzyjnie określonym obszarze (fot.1). Nowa generacja laserówObecne trendy dążą do zminimalizowania destrukcyjnych efektów interwencji laserowej. Zmierzamy w stronę nieinwazyjnego leczenia miejsc patologicznych przy użyciu ukierunkowanej wiązki laserowej oraz ograniczenia uszkodzenia termicznego tkanki za pomocą trybu mikropulsowego. System Navilas® jest najnowszym typem lasera, wykorzystującym żółtą długość fali zalecaną w leczeniu chorób siatkówki. Zastosowana długość 577 nm wykazuje najmniejszą absorpcję światła w ksantofilu, którego dużą zawartość stwierdza się w obszarze plamkowym, co pozwala uzyskać efekt terapeutyczny przy zwiększonym poziomie bezpieczeństwa. Ponadto, tę długość fali cechuje najwyższa absorbcja w oksyhemoglobinie oraz pochłanianie przez melaninę, w wyniku czego jest ona mniej rozproszona w porównaniu do konwencjonalnego lasera 532 nm (zielony). Może zatem dostarczać bardziej skoncentrowaną energię do mniejszej objętości tkanki przy niższym ustawieniu mocy i krótszym cyklu pracy. Dodatkowo dobrze penetruje przez nieprzezierne ośrodki optyczne, jak zmętniała soczewka czy krwotok do ciała szklistego (rys. 1). Dzięki miareczkowaniu mocy (tritation) do poziomu podprogowego i technologii mikropulsów, Navilas® umożliwia przeprowadzenie zabiegów laserowych w okolicy plamki. Sposób aplikacji ma na celu maksymalną ochronę tkanki w czasie zabiegu. Zastosowanie trybu mikropulsów wyzwala fotostymulację przy dostarczeniu w obszar zabiegowy mniejszej ilości energii. Zapobiega to negatywnemu efektowi termicznemu, występującemu podczas klasycznej fotokoagulacji. Taka technika laserowania daje możliwość powtórnego wykonania zabiegu w tym samym miejscu. Działanie lasera w funkcji mikropulsów jest metaboliczne: poprawia funkcję nabłonka barwnikowego siatkówki oraz zmniejsza produkcję czynnika VEGF. W konsekwencji uzyskujemy redukcję obrzęku siatkówki sensorycznej bez jej trwałego uszkodzenia. Właściwości te pozwalają na zastosowanie lasera mikropulsowego do leczenia zmian zlokalizowanych poddołkowo i okołodołkowo. Dzięki tej terapii można uzyskać poprawę ostrości wzroku oraz zastąpić lub zmniejszyć liczbę iniekcji doszklistkowych, stosowanych w leczeniu schorzeń siatkówki. Kolejna era laseroterapiiInnowacyjny system Navilas® aktywuje większość funkcji intuicyjnie, ułatwia to zdecydowanie pracę lekarza. Laser nie jest montowany w oparciu o lampę szczelinową, co zasadniczo wyróżnia go spośród innych urządzeń tego typu. Zastosowana technologia, zarówno podczas wizualizacji, jak i w trakcie zabiegu wykorzystuje cyfrową rejestrację obrazów, zwiększając efektywność terapii. System wyposażony jest w monitor aktywowany dotykowo, który wyświetla obraz w czasie rzeczywistym, zdjęcia dna oka, plany leczenia, a także parametry pracy lasera.Oprogramowanie umożliwia import dodatkowych obrazów badań, niezbędnych w podjęciu decyzji o zakresie leczenia. System Navilas® łączy kolorową fotografię dna oka, wizualizację w podczerwieni, angiografię fluoresceinową, angiografię indocyjaninową, autofluorescencję dna oka oraz optyczną koherentną tomografię, co pomaga w obrazowaniu i planowaniu obszaru zakwalifikowanego do laseroterapii. Ma to na celu kompleksowe leczenie pacjenta. System automatycznie rozpoznaje punkty referencyjne – naczynia krwionośne siatkówki oraz dopasowuje różne warstwy obrazów diagnostycznych do zdjęcia dna oka, pochodzącego ze zintegrowanej z laserem funduskamery. Na podstawie uzyskanych danych, lekarz zaznacza na ekranie obszar siatkówki zakwalifikowany do terapii przy jednoczesnym wyszczególnieniu miejsc chronionych (ang. safe zone), ustawia parametry a następnie uruchamia cykl pracy lasera. W przeciwieństwie do obserwacji w lampie szczelinowej, w której siatkówka widoczna jest fragmentarycznie, w systemie Navilas® dostępne jest szerokie pole widzenia (110°-165°). Kontrola pozycji ognisk lasera jest realizowana przez system śledzenia ruchów (ang. eye tracker), oparty o stałe punkty referencyjne. Dodatkowo zastosowany system skanowania cyfrowego z wędrującą plamką (ang. flying spot), umożliwia dokładne umiejscowienie ognisk laserowych. Funkcja cyfrowej nawigacji terapii gwarantuje szybsze i skuteczniejsze leczenie, niż w przypadku konwencjonalnych zabiegów laserowych. Dużą korzyścią nawigacji z aktywnym śledzeniem ruchu w czasie rzeczywistym jest możliwość leczenia w pobliżu wrażliwych struktur (dołek, cienkie naczynia na granicy strefy beznaczyniowej) oraz ukierunkowane leczenie jednego miejsca małym ogniskiem (np. przeciekający mikroaneuryzmat) (fot. 2). Funkcja ta jest istotna w przypadku laseroterapii u pacjentów nie współpracujących i zaawansowanych wiekowo. Terapię można przeprowadzić w klasycznym ustawieniu za pomocą ciągłej wiązki laserowej (ang. continuous wave – CW), lub w trybie podprogowym z użyciem impulsów mikrosekundowych. Zabieg może być wykonany w oparciu o przygotowany plan lub „ad hoc”. Laser działa w dwóch trybach: Focal (pojedyncze ognisko) oraz Pattern (wzorzec). W trybie Pattern możliwe jest wykorzystanie matryc laserowania, co znacznie skraca czas zabiegu i zwiększa jego zakres podczas jednej sesji. Dodatkowym udogodnieniem jest cyfrowa asysta zabiegu, co pozwala na automatyczne wyznaczenie kolejnego miejsca do terapii. Tryb ten sprawdza się w przypadku panretinalnej koagulacji, jak i w innych aplikacjach na obwodzie siatkówki (fot. 3). Laseroterapia w podczerwieni eliminuje efekt olśnienia, prowadzi to do większej wytrzymałości i lepszej współpracy pacjenta podczas terapii. Zdjęcia w świetle białym (kolorowe) wykonuje się w dowolnym momencie w celu weryfikacji efektów. Stała kontrola fiksacji powoduje, że zabieg laserowy w tylnym biegunie można przeprowadzić bez używania tradycyjnych, nagałkowych soczewek kontaktowych, zmniejszając dyskomfort pacjenta. Całkowity czas poświęcony na procedurę jest stosunkowo krótki, łącznie z planowaniem wynosi około 8 minut. Co istotne, ból związany z zabiegiem jest znacznie mniejszy, niż w przypadku konwencjonalnego lasera. Cyfrowa dokumentacja przebiegu terapii odbywa się automatycznie. Dzięki temu możemy porównywać stan przed i po zabiegu, a także możliwy jest bardzo dokładny zapis graficzny wykonanego leczenia i ewentualna kontynuacja na następnej sesji według wcześniej przygotowanego planu. Kontynuacja programowana jest przez system i nie wymaga pamięci wzrokowej specjalisty, co przekłada się na ustandaryzowane i kompleksowe leczenie laserowe. Ma to również znaczenie w planowaniu terapii z wykorzystaniem energii podprogowej, która nie powoduje widocznych zmian na siatkówce. Zastosowanie kliniczneNavilas® ma szerokie zastosowanie w leczeniu chorób siatkówki. System może być wykorzystywany w terapii retinopatii cukrzycowej proliferacyjnej, cukrzycowego obrzęku plamki, powikłań po zakrzepach żył siatkówki, centralnej chorioretinopatii surowiczej, teleangiektazji okołodołkowych, a także zmian na obwodzie dna oka, takich jak zwyrodnienia, przedarcia, otwory, odwarstwienia i rozwarstwienia siatkówki. PodsumowanieZabiegi z zastosowaniem systemu Navilas® są już w powszechnej praktyce na światowym gruncie okulistycznym. Nowoczesny laser to dla lekarzy ważne narzędzie pracy. Terapia siatkówki z użyciem Navilas® wiąże się z dużą efektywnością zabiegu, wysoką precyzją, bezpieczeństwem oraz gwarancją korzystnych wyników klinicznych. Pacjent zyskuje na większym komforcie przy mniejszym ryzyku powikłań i długotrwałym efekcie terapeutycznym. Zastosowanie nawigowanej laseroterapii ogranicza potrzebę podjęcia ponownego leczenia i umożliwia szybszą poprawę w porównaniu do leczenia konwencjonalnym laserem. Ponadto wymaga mniejszej współpracy ze strony pacjenta. Pomimo wprowadzenia wielu nowych standardów postępowania w chorobach okulistycznych, laseroterapia nadal pozostaje optymalną wersją leczenia. Postęp techniki w tej dziedzinie jest ogromny. We wrześniu 2018 r. Pracownia Laserowa II Kliniki Okulistyki SPSK – 2 PUM w Szczecinie, jako jedyna w Polsce została wyposażona w nowoczesne urządzenie: system Navilas®. Do tej pory przeprowadzono około 30 zabiegów z zastosowaniem lasera. Niewątpliwą zaletą systemu są korzyści społeczne i ekonomiczne wynikające z opisanych powyżej możliwości tej technologii.