Rak skóry to najczęstszy nowotwór złośliwy występujący na świecie. U osób rasy kaukaskiej ryzyko zachorowania na raka skóry przekracza 20% i wzrasta z wiekiem. Rak podstawnokomórkowy (BCC) i rak kolczystokomórkowy (SCC) stanowią łącznie nawet 99% wszystkich nieczerniakowych nowotworów złośliwych skóry (NMSC), przy czym BCC jest rozpoznawany 3–5 razy częściej niż SCC.[1] Opierając się na danych polskiego Krajowego Rejestru Nowotworów (KRN), można jednoznacznie stwierdzić, że w ciągu ostatnich 20 lat w Polsce znacznie wzrósł współczynnik zachorowalności na NMSC. W 2000 roku odnotowano ponad 5 300 nowych zachorowań na nowotwory skóry wśród kobiet i mężczyzn, natomiast w 2010 roku ponad 10 100 nowych przypadków – oznacza to niemal 100-procentowy wzrost zachorowalności w ciągu 10 lat. Podstawową metodą diagnostyczną, wykorzystywaną w codziennej praktyce dermatologicznej, podczas różnicowania nowotworów skóry jest dermoskopia, a bardziej szczegółowych informacji dostarcza badanie wideodermoskopowe oraz refleksyjna mikroskopia konfokalna (RCM). Refleksyjna mikroskopia konfokalna jest badaniem szybkim, nieinwazyjnym, które pozwala z dużą swoistością i czułością określić charakter analizowanej zmiany skórnej. Umożliwia podjęcie odpowiednich decyzji diagnostycznych i terapeutycznych oraz zmniejszenie ilości niepotrzebnych biopsji, a także wycięć nieradykalnych. Wśród BCC wyróżnia się dwie grupy – niskiego i wysokiego ryzyka, które mają przełożenie na aspekt rokowniczy oraz postępowanie terapeutyczne (rysunek 1). Do nowotworów podstawnokomórkowych o powolnej progresji zalicza się podtypy: guzkowy (nodular), powierzchowny (superficial), drobnoguzkowy (micronodular) oraz lejkowo-torbielowaty (infundibulocystic), natomiast do BCC o agresywnym wzroście podtypy: naciekający (infiltrative), podstawno-kolczystokomórkowy (basosquamous, metatypical) i twardzinopodobny (morpheaform). BCC z grupy wysokiego ryzyka charakteryzują się większym prawdopodobieństwem wznowy miejscowej, a także wyższym potencjałem przerzutowania w porównaniu do nowotworów z grupy niskiego ryzyka.[2,3] Jednym z podtypów agresywnie rosnących BCC jest rak metatypowy, określany również rakiem podstawno-kolczystokomórkowym. Histologicznie składa się on z komórek typowych zarówno dla BCC, jak i SCC (Fot. 1.), co potwierdza przypadek 70-letniego pacjenta konsultowanego w Poradni Kliniki Dermatologii CMKP/CSK MSWiA w Warszawie. Pacjent zgłosił się z powodu zmiany guzkowej szyi od około 6 miesięcy, ze stopniową, powolną progresją. U pacjenta wykonano badanie wideodermoskopowe oraz RCM. W badaniu wideodermoskopowym widoczne były cechy charakterystyczne dla BCC (niebiesko – szare globule, nadżerka, rozgałęziające się naczynia krwionośne) i SCC (perły keratynowe, białe obszary bezstrukturalne) (Fot. 2.), co znalazło swoje odzwierciedlenie w obrazach uzyskanych metodą RCM (Fot. 3-5.). Na fotografii 3. na zielono oznaczono dyskeratotyczne keratynocyty typowe dla SCC, a na czerwono – spolaryzowane, ułożone wzdłuż jednej osi komórki warstwy kolczystej charakterystyczne dla BCC. Wyspy komórek bazaloidalnych o klasycznym palisadowatym ułożeniu, widoczne są na fotografii 4. Zdjęcie 5. przedstawia charakterystyczny dla BCC obraz RCM poszerzonych naczyń krwionośnych o podłużnym przebiegu (czerwone strzałki) z widocznymi, zlokalizowanymi w bliskim sąsiedztwie naczyniami kłębuszkowatymi, będącymi jednym z kryteriów RCM rozpoznania SCC (zielone strzałki). Na podstawie badań obrazowych podjęto decyzję o niezwłocznym usunięciu chirurgicznym zmiany skórnej z odpowiednim marginesem tkanek makroskopowo-niezmienionych. ♦ * materiał własny Kliniki Dermatologii CMKP/CSK MSWiA w Warszawie Piśmiennictwo:Lesiak A., Zegarski W.: Basal cell carcinoma. Diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2019, 106, 107–126.Volkenstein S, Wohlschlaeger J, Liebau J, Arens A, et al. Basosquamous carcinoma–a rare but aggressive skin malignancy. J Plast Reconstr Aesthet Surg 2010;63:e304–6.Alam M, Desai S, Nodzenski M, Dubina M, et al. Active ascertainment of recurrence rate after treatment of primary basal cell carcinoma (BCC). J Am Acad Dermatol 2015;73:323– 5.