Każda wizyta w gabinecie okulistycznym powinna wiązać się z oceną obwodu dna oka. Bywa to jednak wyzwaniem – wąski kąt przesączania, utrudniony wgląd z powodu przeszkód w ośrodkach optycznych i trudno rozszerzająca się źrenica mogą nie pozwolić na wykonanie pełnego badania okulistycznego. Niestety u wielu pacjentów, u których szczególnie zależy nam na zobaczeniu peryferyjnych części siatkówki, okazuje się to największym wyzwaniem. Wśród tej grupy bardzo licznie reprezentowani są pacjenci z cukrzycą oraz ze stanami zapalnymi błony naczyniowej. W obu tych schorzeniach często wskazane jest wykonanie angiografii fluoresceinowej, przede wszystkim celem określenia zmian niedokrwiennych oraz zapalnych – położonych także na dalekim obwodzie dna oka. Pomimo obecności na rynku wielu znakomitych funduskamer ich zasięg jest bardzo ograniczony. Nawet jeżeli wykorzystamy oprogramowanie, które pozwala wykonać i połączyć siedem pól wg standardu ETDRS, to wciąż mamy dostęp do powierzchni tylko nieznacznie wykraczającej poza okolice tylnego bieguna. Brak właściwego rozszerzenia źrenicy lub zmniejszona przeźroczystość ośrodków optycznych, bardzo często nie pozwala nawet na uzyskanie możliwych do rzetelnej oceny obrazów z plamki, nie wspominając o obwodzie siatkówki. Szerokokątna skaningowa oftalmoskopia laserowa daje szansę przezwyciężenia tych trudności. Obrazy uzyskane bez rozszerzania źrenic z pomocą tej metody są doskonałej jakości, a ze względu na zastosowanie laserowego źródła światła, umożliwiają znacznie lepsze obrazowanie w sytuacji zmniejszonej przezroczystości np. w zaćmie. Dostępne na rynku urządzenia firmy Optos pozwalają zobrazować siatkówkę w zakresie kątowym 200° (standardowa funduskamera 45°) i w zależności od modelu wykorzystać techniki niezbędne do pełnej oceny obwodu dna oka. W urządzeniu Optos California, które używamy na co dzień w Oddziale Klinicznym Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Okręgowym Szpitalu Kolejowym w Katowicach, zaimplementowano możliwość wykonania zdjęć kolorowych tylnego bieguna i pełnych 200°, zdjęć bezczerwiennych i naczyniówkowych, autofluorescencji oraz angiografii fluoresceinowej i indocyjaninowej, które mogą być wykonywane jednoczasowo. Jest to w tej chwili jedyne na rynku urządzenie o tak bogatej specyfikacji. Bardzo duże znaczenie ma również łatwość wykonywania badania. Początkowo właściwe ułożenie pacjenta i uzyskanie pełnego zakresu 200° wydaje się skomplikowane, ale już po wykonaniu kilku skanowań każdy z obsługujących go lekarzy zaczął uzyskiwać obrazy najwyższej jakości. W górnej i dolnej części zdjęć widoczne są zwykle rzęsy pacjenta, co najczęściej nie utrudnia znacząco oceny, a jednocześnie świadczy o tym, jak daleko sięgają skanujące wiązki laserów. Pacjent musi „przytulić się” do urządzenia, aby obrazowanie było maksymalnie szerokokątne – jednak pozycjonowanie pacjenta, dzięki szerokiemu zakresowi regulacji, nie sprawia kłopotu. Warto zwrócić uwagę, że w angiografii przez cały okres wykonywania zdjęć uzyskujemy pełny zakres obrazowania w 200° – dynamikę przepływu kontrastu i kolejnych faz badania możemy obserwować jednoczasowo na powierzchni 80% siatkówki. Jest to bezcenne w retinopatii cukrzycowej i innych chorobach przebiegających z niedokrwieniem siatkówki. Na przedstawionych rycinach uwidoczniono autofluorescencję pacjenta z dystrofią Stargardta (ryc. 1) oraz obraz dna oka w angiografii fluoresceinowej u pacjenta z ciężkim nawrotowym zapaleniem błony naczyniowej – z dominującym pars planitis i bardzo utrudnionym wglądem, u którego nie tylko udało się wykonać zdjęcia, ale również uwidocznić rozległe obszary niedokrwienia siatkówki (ryc. 2).