Dostęp do zawartości strony jest możliwy tylko dla profesjonalistów związanych z medycyną lub obrotem wyrobami medycznymi.

Ultra szerokie pole widzenia

Autor:
Katarzyna Mozolewska-Piotrowska, dr n. med.

Wprowadzenie do spektrum badań okulistycznych OCT oraz angio–OCT zrewolucjonizowało diagnostykę chorób siatkówki, zwłaszcza w obszarze plamkowym. Obecnie mamy do dyspozycji równie przełomowe rozwiązanie, umożliwiające ocenę obwodowych obszarów siatkówki, których dokładna weryfikacja (poza bezpośrednim badaniem dna oka) nie była do tej pory możliwa. Mowa o laserowym oftalmoskopie skaningowym California firmy OPTOS, umożliwia on uzyskanie cyfrowego obrazu siatkówki w technologii ultraszerokokątnej.Pozwala na obrazowanie dna oka w zakresie 200 stopni kątowych lub 82–97% powierzchni całej siatkówki na pojedynczym ujęciu.

Rys. 1. Porównanie zasięgu badania aparatu OPTOS (200°) z tradycyjną funduskamerą (50°)

Urządzenie wykorzystuje lasery o trzech długościach fali: niebieskiej (488 nm), zielonej (532 nm) i czerwonej (635 nm), które łącznie pozwalają na uzyskanie panoramicznych zdjęć siatkówki w zakresie kolorowych zdjęć dna oka, zdjęć bezczerwiennych, autofluorescencji oraz angiografii fluoresceinowej. Istnieje możliwość dodatkowego zamontowania lasera działającego w podczerwieni (802 nm) i przeprowadzenia ultraszerokokątnej angiografii indocyjaninowej.

Obraz całej siatkówki w obszarze obejmującym 200° osiągany jest w trakcie pojedynczego pomiaru, przy czym czas pomiaru to ok. 0.4 s., natomiast rozdzielczość przestrzenna wynosi 14 μm dla angiografii fluoresceinowej i 20 μm dla obrazów kolorowych. Należy pokreślić, że procedurę można wykonać przy wąskiej źrenicy, której minimalna szerokość to 2 mm. Otrzymane zdjęcia o wysokiej jakości są jaśniejsze, bardziej wyraźne i lepiej oddają szczegóły. Dodatkowo obrazowanie dna oka dokładnie odzwierciedla rzeczywiste odległości w obrębie siatkówki. Badanie można przeprowadzić nawet w przypadku pacjentów z zaćmą, czy też słabo współpracujących w tym także dzieci.

Możliwość obrazowania metodą ultraszerokokątną u pacjentów z cukrzycą, daje szanse rozpoznania wczesnego stadium retinopatii cukrzycowej (często zmiany pojawiają się najpierw w obwodowych częściach siatkówki), a tym samym stanowi podstawę do wprowadzenia modyfikacji leczenia przyczynowego. Widoczne w angiografii szerokokątnej obwodowe strefy niedokrwienia wyprzedzają często zmiany plamkowe, a ich obecność i rozległość ściśle koreluje z obrzękiem plamki, co może wpływać na przebieg leczenia terapią doszklistkową anty VEGF. Obecność stref bezprzepływowych na obwodzie siatkówki to także istotny czynnik ryzyka progresji retinopatii cukrzycowej w perspektywie 4-letniej obserwacji (niezależnie od stanu wyjściowego). Zatem szybkie ich zdiagnozowanie umożliwia zaplanowanie właściwego przebiegu leczenia oraz wizyt kontrolnych.

Fot. 2. Rozległe strefy niedokrwienia obwodowego u pacjenta z cukrzycą

Według dostępnych danych ocena ryzyka progresji zmian, oparta na badaniach tradycyjnych, jest zaniżona w stosunkudo badania szerokokątnego. Zastosowanie diagnostyki szerokokątnej w retinopatii cukrzycowej podwaja ilość rozpoznań wczesnych stadiów choroby, przy czym u ponad 10% pacjentów powoduje rozpoznanie bardziej zawansowanego stadium i wpływa na modyfikację sposobu leczenia. Angiografia panoramiczna jest również badaniem niezbędnym przy planowaniu tzw.panfotokoagulacji celowanej u pacjentów z DMO i dużymi obszarami niedokrwienia obwodowego (1-4).Wdrożenie angiografii szerokokątnej u chorych z zakrzepem żyły środkowej siatkówki lub jej gałązki oraz innymi przyczynami niedokrwienia obwodowego (np. w retinopatii popromiennej), pozwala wykryć i zlokalizować jego obszary, którychobecność i rozległość stanowi nie tylko ryzyko rozwoju NV, ale wpływa na skuteczność leczenia obrzęku plamki. Wobec tego daje możliwość przeprowadzenia laseroterapii celowanej na strefy bezprzepływowe, a także prawidłowo zaplanować dalszą kontrolę oraz ustalić prognozę co do skuteczności leczenia doszklistkowego (5-6).

Fot. 3. Zespól Behceta. Zmiany w siatkówce obwodowej w angiografii szerokokątnej niewidoczne w badaniu klinicznym dna oka; A – obraz dna oka w kolorze, B – angiografia fluoresceinowa, faza wczesna, C – angiografia fluoresceinowa, faza późna

Wykorzystanie angiografii ultraszerokokątnej u pacjentów z chorobą Behceta pozwoliło na wykrycie zmian zapalnych w naczyniach siatkówki u 84% badanych bez widocznych oftalmoskopowo zmian siatkówkowych. Wpłynęło to na decyzję o zastosowaniu leczenia lub zmianie dotychczasowego (w tym zastosowaniu laseroterapii) u 65% badanych i spowodowało zmianę zaleceń, co do dalszej obserwacji u 55% badanych. Podobne korzyści widoczne są u pacjentów z gruźliczym zapaleniem siatkówki i naczyniówki, u których wykonanie badania ultraszerokokątnego umożliwiło wykrycie dodatkowych obszarów bezprzepływowych, czynnego zapalenia naczyń i obwodowych ognisk zapalnych u 90.9% badanych i przyczyniło się do zmianę decyzji co do rodzaju i zakresu leczenia u 45.5% osób (7-8).

Jak większość badań obrazowych siatkówki, także fotografia, czy angiografia szerokokątna nie zastąpią całkowicie badania dna oka wykonywanego tradycyjnie przy maksymalnie rozszerzonej źrenicy techniką wgłębiania. Zwłaszcza jeśli zmiany występują w dolnej części obwodu siatkówki, które nie zawsze udaje się w pełni zobrazować oftalmoskopem skaningowym (nawet szerokokątnym), ze względu na przesłonięcie przez górną powiekę.

Autorzy
Katarzyna Mozolewska-Pi...

I Katedra i Klinika Okul...