Od czterech lat, w codziennej praktyce pacjentom ze zmianami skórnymi wykonujemy wideodermatoskopię przy użyciu aparatu firmy FotoFinder. Wyróżniliśmy kilka grup pacjentów, u których zastosowanie tego systemu jest szczególnie korzystne.

Pacjenci z zespołem znamion atypowych (ZZA, zespół znamion dysplastycznych, DNS) to pacjenci spełniający trzy lub więcej kryteriów spośród wymienionych poniżej:
• więcej niż 100 znamion barwnikowych o średnicy > 2 mm
• 2 znamiona atypowe potwierdzone badaniem histopatologicznym
• 1 znamię barwnikowe pośladków lub dwa na grzbiecie stóp
• 1 znamię barwnikowe w skórze owłosionej głowy
• więcej niż 1 znamię barwnikowe tęczówki (1)

W związku ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na czerniaka w grupie tych pacjentów niezwykle ważna jest długofalowa obserwacja w celu wykrycia nowych znamion lub zmian zachodzących w obrębie już istniejących. Wideodermatoskop FotoFinder dzięki możliwości porównania (funkcja COMPARE) umożliwia zarówno wykonywanie i porównywanie zdjęć makro poszczególnych regionów ciała pacjenta, jak i ocenę obrazu dermatoskopowego poszczególnych znamion.

Pacjent W. W. lat 51 w leczeniu od września 2007 roku spełniający kryteria ZZA (min. wyciętych 6 znamion barwnikowych atypowych). Od września 2011 roku objęty regularnymi kontrolami wideodermatoskopowymi co 6 miesięcy, nie stwierdzono tworzenia się nowych znamion, ani zmian w tych, które były objęte badaniem (ryc. 1). Pacjentowi Z. K. lat 32 w leczeniu od sierpnia 2012 roku do chwili obecnej usunięto 9 znamion, w tym 4 z cechami atypii potwierdzone w badaniu histopatologicznym. Ostatnie wycięcia wykonano w listopadzie 2013, obecnie trwa regularna obserwacja wideodermatoskopem co 6 miesięcy (ryc. 2). Pacjenci z dużą liczbą znamion barwnikowych niespełniających kryteriów umożliwiających rozpoznanie ZZA, ale wymagających obserwacji, zwłaszcza w tych regionach, których samodzielne oglądanie i kontrola są utrudnione (tj. plecy, pośladki, tylna powierzchnia ud). Pacjenci, u których decydujemy się na obserwację znamion barwnikowych badanie dermatoskopowe pozwala na bieżącą ocenę badanego znamienia; jeśli pacjent zgłasza się do kontroli, to pomimo najbardziej dokładnego opisu badania, lekarz nie jest w stanie ocenić ewentualnych, dyskretnie zachodzących zmian. Wideodermatoskopia poprzez możliwość zapisywania obrazu pozwala na obiektywne porównanie, a funkcja MoleAnalyzer pokazuje to graficznie.

U przedstawionego powyżej pacjenta W. A. lat 12 badanie wideodermatoskopowe znamienia (ryc. 3 A, B) na przestrzeni 11 miesięcy wykazało zmiany w obrazie dermatoskopowym (ryc. 3 C, D), potwierdzone programem MoleAnalyzer (ryc. 3 E, F). Wynik badania wideodermatoskopowego w postaci zdjęcia pozwala na precyzyjne zaznaczenie zmian zakwalifikowanych do wycięcia, co pomaga chirurgowi podczas zabiegu. Na ryc. 4 przedstawiono pacjenta K. W. lat 32 z licznymi znamionami barwnikowymi pleców (ryc. 4 A), na podstawie przeprowadzonego badania do wycięcia zakwalifikowano znamię oznaczone numerem 2 (ryc. 4 B). Obserwacja zmian skórnych występujących u dzieci. Najczęstszymi zmianami występującymi na skórze u dzieci do 1 roku życia są naczyniaki krwionośne i znamiona barwnikowe wrodzone. Naczyniaki pojawiają się u około 5-10% noworodków rasy białej w okresie noworodkowym lub wczesnego niemowlęctwa, a w aż 90% dochodzi do ich samoistnej regresji2. Zatem mali pacjenci nie wymagają leczenia, a jedynie okresowej kontroli i monitorowania, najlepiej za pomocą wizualizacji.

Na rycinie 5 pokazany jest obraz makroskopowy i dermatoskopowy pacjenta M. W. lat 1 z widoczną samoistną regresją naczyniaka krwionośnego klatki piersiowej w ciągu 8 miesięcy obserwacji. Znamiona barwnikowe wrodzone w populacji kaukaskiej występują u 1% noworodków, wśród nich znamiona barwnikowe duże (powyżej 20 cm) i olbrzymie tzw. kąpielowe, obejmujące znaczne powierzchnie ciała dziecka. Ze względu na prawdopodobieństwo ich transformacji w czerniaka wynoszące 8.2% (chociaż procent ten u różnych autorów waha się od 1 do 60%) wymagają leczenia. Ryzyko powstania czerniaka w pozostałych znamionach barwnikowych wrodzonych: małych do 1.5 cm i średnich do 20 cm jest zdecydowanie niższe i nie jest zalecane profilaktyczne ich usuwanie. Jeśli nie wykazują cech niepokoju onkologicznego mogą być obserwowane do okresu okołopokwitaniowego3 (ryc. 6). Piśmiennictwo:

1. Cisło M., Bieniek A.: Rozrosty wywodzące się z melanocytów, Nowotwory skóry, konsultacja naukowa Baran E., 123-138, Galaktyka, Łódź 2008.
2. Sznurkowska K. i wsp.: Naczyniaki u dzieci-problem interdyscyplinarny Forum Medycyny Rodzinnej 2011,tom 5,nr 6,460-467.
3. Włodarkiewicz A., Sobjanek M.: Znamiona melanocytowe wrodzone Dermatochirurgia pod red. Włodarkiewicza 177-185, Cornetis, Wrocław 2009.