Trzy dekady w świecie technologii mikrochirurgicznych to przeskok generacyjny, który trudno sobie wyobrazić. Zaprezentowanie w 1991 roku przez firmę Oertli kapsulotomii HF było ogromnym krokiem w przyszłość. W tamtym czasie innowacyjność tej metody była zaskakująca. Co więcej, mimo upływu trzech dekad, nadal zalicza się ją do nowoczesnych i zaawansowanych rozwiązań w mikrochirurgii oka. Dla zobrazowania – pierwsze systemy trokarów witreoretinalnych pojawiły się dopiero 11 lat później, a systemy 23G profesora Eckardta miały premierę w 2005 roku.

Technologia kapsulotomii HF, czyli kapsulotomii wysokich częstotliwości, opiera się na specjalnie zaprojektowanej sondzie diatermicznej, wyposażonej w platynowe zakończenie. Jako skutek przepływającego przez sondę prądu, platynowy koniec rozgrzewa się lokalnie do wysokich temperatur. Pozwala to na precyzyjne wypalenie, czy też stopienie torby przedniej w punkcie styku z końcówką. Wykonując płynny ruch okrężny możemy przeprowadzić idealną kapsulotomię dopasowaną do bieżących potrzeb i zaistniałej sytuacji. Aparat automatycznie dostosowuje moc końcówki. Konieczne jest jedynie wybranie jednego z dwóch programów: „high” lub „low”. Pierwszy wykorzystywany jest w przypadku torebek z widocznymi grubymi naroślami lub odstępstwami od prawidłowej anatomii torebki u pacjentów dorosłych oraz jako podstawowy program u dzieci. Natomiast ustawienie „low” jest stosowane przy anatomicznie prawidłowej torebce u pacjentów dorosłych.

Klasyczna technika kapsuloreksji przy użyciu pęsetki lub cystotomu zdominowała większość praktyk na blokach operacyjnych, czyniąc kapsulotomię HF metodą mało znaną i rzadziej stosowaną. Obecnie operatorzy dzielą się na dwie grupy. Pierwsza – liczniejsza, nigdy nie słyszała o tej technice lub zna ją tylko jako ciekawostkę, natomiast druga nie wyobraża sobie pracy bez niej. Na przestrzeni lat kapsulotomia HF okazała się wręcz nieodzownym narzędziem w przypadku operacji najmłodszych pacjentów. Co jednak zaklasyfikowało ją jako metodę przeznaczoną dla wybranej grupy użytkowników, marginalizując jej szersze zastosowanie. Co więcej, możemy jej używać jedynie posiadając urządzenia firmy Oertli. Główną zaletą kapsulotomii HF jest łatwość, z jaką wykonujemy równy w obwodzie otwór w przedniej torebce. Nie ma potrzeby podejmowania prób precyzyjnego rwania torebki, jednocześnie uważając, aby linia propagacji pęknięcia torebki nie uciekła na obwód. Dodatkowo sonda nie wymaga szerokiego cięcia, aby wprowadzić ją do komory, jak w przypadku nożyczek. Prawdopodobnie jest to jedyna metoda pozwalająca dowolnie powiększać wykonaną kapsulotomię poprzez przytapianie jej krawędzi.

Mimo, że jest to od dawna znana metoda, świadomość jej zalet oraz potencjalnych zastosowań wciąż jest stosunkowo niewielka. Sonda do kapsulotomii Oertli może sprawić, że praca operatora stanie się zdecydowanie łatwiejsza – pozwoli na wykonywanie szczególnie trudnych zabiegów w sposób znacznie bezpieczniejszy. Zachęcam do zapoznania się z wystąpieniem profesora Burkharda Dicka z konferencji ESCRS 2021 (zobacz wideo). ♦

Okiem eksperta

Erita Filipek, dr hab. n. med. Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Katowicach

---

Chirurgia zaćmy u dzieci ze względu na szereg wielorakich czynników jest procedurą trudną do usystematyzowania. Na przebieg usunięcia zmętniałej soczewki mają wpływ zarówno rodzaj występującej zaćmy (wrodzona, rozwojowa, wikłająca, urazowa lub wtórna), jak i wiek dziecka oraz choroby współistniejące, czy patologie anatomiczne powstałe na etapie życia płodowego. U dzieci największe zastosowanie znalazły dwie metody usuwania zmętniałej soczewki: lensektomia, czyli wycięcie miękkiej zaćmy witrektomem oraz technika irygacyjno-aspiracyjna, wykorzystująca głowice bimanualne. Wybór odpowiedniej techniki zależy od indywidualnej oceny diagnostycznej małego pacjenta. Niemniej zawsze początkowym etapem zabiegu operacyjnego jest odpowiednie zabezpieczenie komory przedniej, najczęściej lekkim wiskoelastykiem. Pozwala to uchronić delikatne struktury śródbłonka oraz wykonać prawidłową kapsuloreksję. U dzieci ze względu na wysoką elastyczność torebki oraz jej grubość, wykonanie ciągłej krzywoliniowej kapsuloreksji jest metodą trudną i może doprowadzić do niekontrolowanego przedarcia. Techniką, którą rekomenduję i stosuję od lat w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Katowicach, jest kapsulotomia diatermiczna wykonywana z wykorzystaniem końcówki diatermicznej firmy Oertli. Procedurę wykonuje się przy użyciu specjalnej platynowej igły o ostrym, stożkowatym końcu, podłączonej do kabla diatermicznego, następnie aktywowany jest tryb „high”, dedykowany dla małych pacjentów. Przy użyciu sterownika nożnego uruchamiamy urządzenie, platynowa końcówka rozgrzewa się przypalając jednocześnie torbę, dzięki czemu otrzymujemy otwór o regularnym kształcie i gładkich krawędziach. Wyznacznikiem poprawnie wykonanej kapsulotomii diatermicznej jest powstawanie bąbelków w obszarze przypalanej tkanki. Pamiętajmy, że prawidłowo wykonana kapsulotomia nadaje kierunek następnym etapom zabiegu usunięcia zaćmy i stanowi o powodzeniu operacji. ♦