Regularne badanie wzroku jest niezwykle ważne, ponieważ pozwala na wczesne rozpoznanie choroby i szybkie podjęcie odpowiedniego leczenia. Pierwsze badanie warto wykonać już u najmłodszych dzieci, gdyż nieleczona wada może doprowadzić do niedowidzenia lub zeza w przyszłości. Badania kontrolne są bardzo istotne w przypadku małych pacjentów, którzy najczęściej nie są świadomi złej jakości swojego widzenia. Wizyta u okulisty z niemowlęciem zalecana jest także w przypadku, gdy któreś z rodziców lub członków bliskiej rodziny posiada dużą wadę wzroku.

Diagnostykę i leczenie dzieci często utrudnia strach wywołany badaniem. Przydatnym urządzeniem w gabinecie okulistycznym jest autorefraktometr pediatryczny PlusoptiX. To niewielkie, przenośne urządzenie znacznie ułatwia i przyspiesza przeprowadzenie przesiewowych badań wzroku wśród dzieci. Badanie jest wykonywane z odległości ok. 1 m. bez konieczności bezpośredniego kontaktu z pacjentem. Dzięki temu możemy znacznie obniżyć poziom stresu u dziecka. Co więcej, przeprowadzenie pomiarów trwa zaledwie 0,5 sekundy i nie wymaga porażania akomodacji. Ta szybka diagnostyka daje nam wynik w postaci: obuocznego pomiaru refrakcji (strefa, cylinder, oś cylindra), średnicy źrenic, odległości pomiędzy źrenicami, map refleksów rogówkowych oraz retroiluminacji (pozwalającej na zaobserwowanie zmętnień ośrodków optycznych). Tak przeprowadzone przesiewowe badanie w razie konieczności umożliwia podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu w kierunku rozszerzonej diagnostyki.

Kolejnym istotnym punktem w pediatrycznej diagnostyce okulistycznej jest badanie dna oka przy pomocy oftalmoskopu. U małych pacjentów przeprowadza się je w przypadku zeza, pogorszenia widzenia lub nieprawidłowego rozpoznawania barw. Obraz dna oka pozwala ocenić stan siatkówki, naczyń krwionośnych oraz tarczy nerwu wzrokowego. W przypadku dzieci dużym ułatwieniem są oftalmoskopy obuoczne. Zaletą wziernika pośredniego Vantage Plus firmy Keeler jest podnoszenie i opuszczanie strumienia światła niezależnie od ustawienia układu optycznego. Umożliwia to minimalizację refleksów świetlnych i optymalizację stereoskopowości obrazu podczas badania dna oka, przy jednoczesnej kontroli obszarów peryferyjnych. Oftalmoskopy pośrednie występują w wersji bezprzewodowej lub przewodowej z ładowarką stacjonarną lub przenośną.

Dokładniejszy wgląd w funkcjonowanie siatkówki u najmłodszych pacjentów, a także obiektywną ocenę jej funkcji bioelektrycznej oraz drogi wzrokowej z uwzględnieniem nerwu wzrokowego, otrzymujemy dzięki badaniu elektrofizjologii oka. RETeval® firmy LKC Technologies Inc. to ręczne, przenośne urządzenie, pozwalające na zastosowanie testów flash, flicker ERG oraz VEP, co umożliwia badanie czynnościowe całej siatkówki i postawienie prawidłowej diagnozy. Elektroretinogram stymulowany błyskiem (ERG) pozwala na ocenę funkcji systemu czopkowego i pręcikowego. Badanie VEP umożliwia natomiast ocenę nerwu wzrokowego. Dzięki specjalnym elektrodom umieszczanym bezpośrednio na skórze pacjenta pod lewym i prawym okiem, procedura jest nieinwazyjna. Dostarczanie błysków trwa od 5 do 15 sekund na jedno oko. Wynik skorelowany z wiekiem pacjenta pokazany jest natychmiast na wyświetlaczu urządzenia. Zachęcam do zapoznania się z badaniami potwierdzającymi skuteczność RETeval® w ocenie zmian w obrębie siatkówki u małych dzieci leczonych wigabratyną w przypadku padaczki[1], a także w wykrywaniu zaburzeń czynności czopków u pacjentów pediatrycznych[2].

Przydatnym urządzeniem w gabinecie okulistycznym podczas diagnostyki i terapii zeza u dzieci jest synoptofor. Służy głównie do wykrywania i określania kąta zeza, a ponadto do badania stopnia obuocznego widzenia. Dzięki temu urządzeniu można badać jednoczesną percepcję, fuzję oraz stereopsję. Synoptofor japońskiej marki Inami sprawdza się w leczeniu heterotrofii (zeza ukrytego) oraz zezów okresowych. Dodatkowo, możliwe jest założenie nakładki zapewniającej ocenę zjawiska Haidingera. Synoptofory Inami są wyposażone w komplet obrazków zaprojektowanych specjalnie z myślą o potrzebach małych pacjentów.

Obecnie, w dobie pandemii SARS-CoV-2, problem pogorszenia wzroku u dzieci narasta, głównie ze względu na nadmierną ekspozycję na szkodliwe światło ekranów urządzeń elektronicznych. Wczesna diagnostyka dziecięca pozwala szybciej podjąć odpowiednie leczenie. Dzięki naszym powyższym propozycjom badanie staje się przyjemniejsze i łatwiejsze, zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta. ♦

Piśmiennictwo: [1] https://link.springer.com/article/10.1007/s10633-019-09684-9 [2] https://www.jaapos.org/article/S1091-8531(19)30002-3/fulltext