Dermatoskopia cyfrowa - w praktyce dermatologa
Autor: dr n. med. Jacek Calik
Kategoria: Dermatologia Artykuł opublikowano w CX News nr 4/42/2012
Dermatoskopia jest prostą i szybką metodą obrazowania zmian skórnych. W zależności od urządzenia, którym wykonujemy badanie, uzyskujemy powiększenie od 10 do 100x. Badanie jest nieinwazyjne, niebolesne i charakteryzuje się wysoką czułością oraz specyficznością rzędu, odpowiednio 91% i 82%. Istotą dermatoskopii jest światło, które generowane z urządzenia nie odbija się od skóry (jak przy oglądaniu okiem nieuzbrojonym), lecz wnika w nią lepiej uwidaczniając głębiej położone struktury. Istnieją dwa rodzaje źródeł światła używanych w dermatoskopach: spolaryzowane i niespolaryzowane. Oglądanie w świetle niespolaryzowanym wymaga stosowania tzw. imersji, za pomocą płynu (olejku, alkoholu, żelu albo wody), który umieszczony jest pomiędzy szklaną płytką dermatoskopu, a skórą. Użycie płynu immersyjnego daje lepszą możliwość wniknięcia światła w głąb oglądanego fragmentu skóry i tym samym uwidocznieniu struktur położonych głębiej. Dermatoskopy ze światłem spolaryzowanym nie wymagają imersji, przez co skraca się czas badania, jednak nie wszystkie zmiany są równie dobrze widoczne jak przy użyciu imersji. Badanie to umożliwia wykrywanie czerniaków i raków skóry we wczesnej fazie zaawansowania w porównaniu do tradycyjnej oceny klinicznej (Cassone C., 2005). Niektóre sytuacje kliniczne wymagają bardziej wysublimowanych metod diagnostycznych np. dermatoskopia cyfrowa lub mapowanie zmian na powierzchni skóry (Słowińska M., 2007).
Wideodermatoskopia jest szczególnie zalecana w przypadkach zespołów zmian dysplastycznych, przy dużej ilości zmian barwnikowych skóry, u pacjentów z przeszłością onkologiczną w wywiadzie oraz poddawanych immunosupresji (Giussepe A. i wsp., 2011). Wideodermatoskop jest urządzeniem, które staje się coraz bardziej pomocne w praktyce klinicznej nie tylko dermatologów i lekarzy medycyny estetycznej, ale przede wszystkim w pracy onkologa. Lekarze różnych specjalności, mając wątpliwości co do rozpoznania choroby, często kierują pacjenta na konsultację z onkologiem. Wideodermatoskop stanowi odpowiednie narzędzie, które w nieinwazyjny sposób wspomaga proces diagnostyczny, umożliwiając postawienie szybkiej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Wideodermatoskop w praktyce lekarza onkologa ma zastosowanie zarówno w poradni, jak i na oddziale onkologicznym. Urządzenie to może nam w sposób szybki rozwiać szereg wątpliwości, nie narażając pacjenta na zbyteczne zabiegi i stosowane terapie oraz daje lekarzowi przekonanie, iż opiera się na mocnych dowodach, a nie tylko na własnym przeczuciu czy systemach używanych w latach 80. poprzedniego stulecia. Nie bez znaczenia ma także stosowanie cyfrowej archiwizacji przebiegu terapii pacjenta, co może, przy ewentualnych roszczeniach, uchronić lekarza od spekulacji odnośnie prawidłowości jego diagnozy i postępowania. Badania wykazały, że diagnostyka zmian skórnych prowadzona przez onkologa powoduje skrócenie czasu od rozpoznania do wprowadzenia leczenia. Gwarantuje to również, że leczenie rozpoznanego nowotworu będzie zgodne z najnowszą wiedzą onkologiczną.
Wideodermatoskop w praktyce lekarza onkologa ma zastosowanie zarówno w poradni, jak i na oddziale onkologicznym. Urządzenie to może nam w sposób szybki rozwiać szereg wątpliwości, nie narażając pacjenta na zbyteczne zabiegi i stosowane terapie oraz daje lekarzowi przekonanie, iż opiera się na mocnych dowodach, a nie tylko na własnym przeczuciu czy systemach używanych w latach 80. poprzedniego stulecia. Nie bez znaczenia ma także stosowanie cyfrowej archiwizacji przebiegu terapii pacjenta, co może, przy ewentualnych roszczeniach, uchronić lekarza od spekulacji odnośnie prawidłowości jego diagnozy i postępowania. Badania wykazały, że diagnostyka zmian skórnych prowadzona przez onkologa powoduje skrócenie czasu od rozpoznania do wprowadzenia leczenia. Gwarantuje to również, że leczenie rozpoznanego nowotworu będzie zgodne z najnowszą wiedzą onkologiczną.
• monitorowanie przebiegu leczenia nowotworów skóry - dotyczy to głównie rozsiewów czerniaka, chłoniaków oraz raków skóry, leczonych metodami nieoperacyjnymi np.: chemioterapią, immunoterapią, leczeniem farmakologicznym, miejscowym (np. Aldarą), krioterapią, elektrochemioterapią, laseroterapią;
• obserwacja zmian przerzutowych do skóry i tkanki podskórnej w innych nowotworach np. w raku piersi (ocena unaczynienia zmian przerzutowych, ich wielkości i lokalizacji dzięki zdjęciom makro i mikro);
• kontrola pacjentów ze zmianami barwnikowymi w ciężko dostępnych miejscach np. na narządach płciowych oraz na śluzówkach, których ocena zwykłym dermatoskopem byłaby uciążliwa i często krępująca, a profilaktyczne usunięcie zmiany tylko z uwagi na jej lokalizację mogłoby okazać się niepotrzebne;
• wykrywanie nowotworów barwnikowych oraz zmian dysplastycznych;
• wykrywanie nowotworów niebarwnikowych tj. raki skóry, chłoniaki i mięsaki skóry (badanie oparte zarówno na charakterystycznym obrazie dermatoskopowym jak również na ocenie unaczynienia; diagnoza może być wspomagana immunofluorescencją przy użyciu 5-ALA);
• różnicowanie pomiędzy łagodnymi zmianami niebarwnikowymi, a nowotworami niebarwnikowymi;
• kontrola pacjentów z zespołami zmian dysplastycznych;
• kontrola pacjentów poddawanych immunosupresji i pacjentów z obciążeniami rodzinnymi, związanymi z zachorowalnością na nowotwory;
• ocena przebiegu tworzenia i dojrzewania zmian barwnikowych u dzieci z dużym obciążeniem genetycznym albo poddawanymi immunosupresji (ocena dermatoskopowa zmian proliferujących oraz nowo powstałych pod kątem prawidłowego ich dojrzewania);
• profilaktyka pacjentów z dużą ilością zmian barwnikowych (wykonywanie cyfrowej mapy, archiwizacja zmian atypowych oraz zmian mających skłonność do nowotworzenia z uwagi na ich wielkość i lokalizację);
• krótkotrwała obserwacja podejrzanych zmian w celu różnicowania na zapalne i nowotworowe, np. ocena przed i po antybiotykoterapii lub sterydoterapii;