38-letnia pacjentka zgłosiła się do lekarza dermatologa z powodu trwającego od 3 miesięcy nasilenia wypadania włosów.

W wywiadzie zanegowała obecność chorób dodatkowych oraz zażywanie leków. Podała, że z problemem wypadania włosów boryka się już od ponad 10 lat, zwykle 1-2 razy w roku obserwuje zaostrzenia, ma poczucie, że włosy nie chcą odrastać, a te które odrastają są cieńsze. Kobieta wykonała zlecone przez lekarza rodzinnego badania, w których stwierdzono obniżony poziom żelaza, ferrytyny i witaminy D3, natomiast wyniki TSH, fT3, fT4, aTPO, aTG były w normie.

W badaniu klinicznym zaobserwowano przerzedzenie włosów na szczycie głowy (Fot. 1.), test pociągania (pull-test) był dodatni.

Wykonano trichoskopię w okolicy czołowej, szczytu głowy, skroniowo-ciemieniowej oraz potylicznej. Porównując ze sobą poszczególne lokalizacje, w obszarze szczytu głowy (Fot. 2.), czołowej zauważalna jest różnorodność średnic łodyg, znaczna ilość włosów meszkowych i włosów cienkich < 0.03 mm, widoczna jest zwiększona liczba pustych mieszków (Fot. 3.), dominacja włosów pojedynczych w jednostkach włosowych niż potrójnych, obecne są także przebarwienia okołomieszkowe (peripilar sign), co nie jest obserwowane w okolicy potylicznej (Fot. 4.). Obraz trichoskopowy, kliniczny i wywiad pozwalają postawić diagnozę androgenowego łysienia z zaostrzeniem o charakterze łysienia telogenowego.Pacjentce zalecono suplementację żelaza i witaminy D3. Miejscowo preparat z minoksidilem 5% oraz benzoesanem estradiolu, prednizolonem i kwasem salicylowym do wcierania – każdy z nich jeden raz dziennie w skórę owłosioną głowy. Dodatkowo zaproponowano poszerzenie diagnostyki o badania hormonalne (DHEAS, wolny testosteron, androstendion, progesteron, 17OHprogesteron, SHBG, prolaktyna), a także konsultację ginekologiczną. Łysienie androgenowe (z ang. androgenetic alopecia) może występować zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. W etiologii uznaje się predyspozycję genetyczną do nadwrażliwości mieszków włosowych na androgeny poprzez dostrzegalną w nich nadmierną aktywność 5α-reduktazy typu II oraz ekspresję receptorów androgenowych. Dochodzi do miniaturyzacji mieszków włosowych i włosów w okolicach androgenozależnych, co prowadzi do wzrostu liczby krótkich, cienkich włosów, włosów meszkowych, a zmniejszeniu liczby włosów terminalnych. Kluczowe jest porównanie okolicy czołowej, szczytu głowy z okolicą potyliczną. Dzięki trichoskopii wykonywanej systemem wideodermoskopowym FotoFinder, możliwa jest szczegółowa obserwacja opisanych zjawisk, co znacząco ułatwia postawienie trafnej diagnozy. Łysienie androgenowe ma powolny, przewlekły charakter, z możliwymi okresowymi zaostrzeniami typu łysienia telogenowego. Poziomy hormonów w większości przypadków są w normie, natomiast gdy stwierdza się zaburzenia endokrynologiczne, mogą one pogarszać przebieg choroby i utrudniać leczenie. W leczeniu u mężczyzn zgodnie z rejestracją stosuje się preparaty do wcierania zawierające minoksidil 2% lub 5% oraz doustnie finasteryd 1 mg. Natomiast u kobiet minoksidil 2% lub 5%, preparaty z benzoesanem estradiolu, prednizolonem i kwasem salicylowym. Poza wskazaniami rejestracyjnymi u mężczyzn dutasteryd 0.5 mg, a u kobiet finasteryd 2.5-5 mg lub dutasteryd 0.5 mg, spironolakton, octan cyproteronu. Ponadto opisano skuteczność działania analogów prostaglandyn, iniekcji osocza bogatopłytkowego, a także grzebieni laserowych (laseroterapii niskoenergetycznej). Wykonywanie trichoskopii oraz rzetelnej fotodokumentacji za pomocą wideodermoskopu na wizytach kontrolnych, umożliwia monitorowanie postępu choroby oraz ocenę skuteczności leczenia. Piśmiennictwo:

• Lolli F, Pallotti F, Rossi A et al. Androgenetic alopecia: a review. Endocrine. 2017 Jul;57(1):9-17. doi: 10.1007/s12020-017-1280-y. Epub 2017 Mar 28.
• Rudnicka L, Olszewska M, Rakowska A. Atlas of Trichoscopy Dermoscopy in Hair and Scalp Disease. Springer Verlag, New York 2012.
• Brzezińska-Wcisło L, Rakowska A, Rudnicka L et al. Łysienie androgenowe kobiet i mężczyzn. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105, 1–18.