Choroby rogówki stanowią obecnie jedno z największych wyzwań dla współczesnej okulistyki. Do najczęstszych problemów należą stany zapalne, keratopatia związana z usunięciem zaćmy, stożek rogówki, blizny pourazowe bądź pozapalne, a także dystrofie rogówki. Wymienione choroby mogą powodować znaczne pogorszenie ostrości widzenia lub nawet utratę wzroku, przy zachowanej prawidłowej morfologii pozostałych tkanek oka. W wielu wypadkach jedynym, skutecznym leczeniem pozostaje przeszczep rogówki. Transplantacja rogówki w skali kraju jest jednak procedurą wykonywaną zbyt rzadko w stosunku do potrzeb. Liczba pacjentów oczekujących na ten zabieg przekracza 3 tys. (dane na 31 grudnia 2017 r.). Średni czas oczekiwania na przeszczep rogówki w trybie pilnym wynosi 320 dni, a w trybie planowym – 779 (dane na 2018 r.). Wychodząc naprzeciw tym problemom, w 2017 r. został uruchomiony Zachodniopomorski Bank Tkanek Oka przy I Klinice Okulistyki SPSK-2 PUM, będący jedyną tego typu instytucją w północnej i zachodniej Polsce. Dzięki temu dostępność tkanek dawcy w naszym regionie uległa znacznej poprawie, co przełożyło się na bardzo dynamiczny rozwój chirurgii transplantacyjnej rogówki w naszym Ośrodku.

Przez wiele lat wykonywano jedynie przeszczepy drążące, tzw. przeszczepy pełnościenne, obejmujące całą grubość rogówki, niestety obarczone dużym ryzykiem powikłań i odrzutu. Aktualnie u większości pacjentów w naszej Klinice wykonuje się przeszczepy niepełnościenne, inaczej warstwowe, obejmujące tylko określony fragment, warstwę rogówki objętą procesem chorobowym. Zabiegi warstwowe to obecnie najbardziej zaawansowane procedury przeszczepiania rogówki na świecie. Jedną z nich jest DSAEK (ang. Descemet’s stripping automated endothelial keratoplasty). Metoda ta polega na selektywnym usunięciu tylko uszkodzonego śródbłonka wraz z błoną Descemeta i zastąpieniu go zdrowym fragmentem tkanki wypreparowanym z rogówki dawcy. Zastosowanie wysokospecjalistycznego, w pełni zautomatyzowanego mikrokeratomu pozwala na niezwykłą precyzję cięcia i uzyskanie ultracienkiego płatka przeszczepianej rogówki dawcy (50–100 µm). Bardziej zaawansowaną modyfikację tej procedury stanowi DMEK (ang. Descemet membrane endothelial keratoplasty), w której przeszczepiana tkanka dawcy nie zawiera komórek zrębu, a jedynie śródbłonek i błonę Descemeta. Tak uzyskany płatek ma zaledwie od 5 do 10 µm grubości. Jest to aktualnie najczęściej wykonywana procedura przeszczepowa w naszej Klinice. Zabieg jest trudny, ale niesie za sobą nieporównywalnie większą korzyść dla pacjenta. Ta precyzyjna technika operacyjna pozwala na uzyskanie lepszej ostrości wzroku w obserwacji długoterminowej, a także skutkuje mniejszą liczbą działań niepożądanych oraz niższym odsetkiem odrzutów.

W obu zabiegach wykonuje się jedynie niewielkie cięcie w rąbku rogówki (około 2.5 mm), które nie wymagają założenia szwów. Skutkuje to znacznie mniejszym astygmatyzmem pooperacyjnym niż w przypadku zabiegów pełnościennych, a także zmniejsza podatność oka na urazy i infekcje. W przeciwieństwie do przeszczepienia drążącego, w trakcie transplantacji warstwowej pacjent pozostaje przytomny przez cały zabieg, który przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym: kroplowym oraz dokomorowym. Niższe ryzyko okołooperacyjne otwiera drogę do lepszego widzenia pacjentom starszym, często obciążonym chorobami ogólnymi, które uniemożliwiają poddanie się anestezji ogólnej.

W przypadku pacjentów ze stożkiem rogówki wykonywane są przeszczepy warstwowe przednie DALK (ang. deep anterior lamellear keratoplasty). Zabieg ten wykonywany jest w przypadku, gdy procesem chorobowym objęty jest zrąb rogówki, np. w bliznach pozapalnych, powierzchniowych uszkodzeniach rogówki. W takich przypadkach usuwany i przeszczepiany jest tylko zrąb rogówki z pozostawieniem komórek śródbłonka biorcy. DALK to zabieg skomplikowany oraz bardziej czasochłonny, ale zdecydowanie lepszy dla chorych w porównaniu z przeszczepem pełnościennym, gdyż ryzyko odrzutu przeszczepionego fragmentu rogówki jest minimalne. Należy podkreślić fakt, że pacjenci ze schorzeniami rogówki trafiający do I Kliniki Okulistyki mogą liczyć nie tylko na pełną diagnostykę czy leczenie, ale także na profesjonalną opiekę pooperacyjną.

Podsumowując, nowoczesne przeszczepienia rogówki, jakie wykonuje się w naszej Klinice, to zabiegi minimalnie inwazyjne, nie traumatyzujące tkanek, gwarantujące dobrą ostrość wzroku i jakość widzenia po zabiegu. Wykonywane są w znieczuleniu miejscowym, kroplowym, są całkowicie bezpieczne dla pacjenta.