Barwnikowa postać raka podstawnokomórkowego (ang. pigmented basal cell carcinoma, pBCC) to rzadko występująca postać raka podstawnokomórkowego o dość zróżnicowanym obrazie dermatoskopowym. Zabarwienie tego nowotworu jest związane z obecnością melaniny w komórkach nowotworowych nabłonkowych (brak w nich melanocytów). Charakterystyczną cechą pBCC w dermatoskopii jest obecność: linii promienistych, kropek, grudek oraz obszarów bezstrukturalnych. W rakach podstawnokomórkowych nie obserwuje się ułożenia linii w sposób siateczkowy, rozgałęziony, zakrzywiony lub równoległy. Brak jest również struktury typu pseudopodia czy koła. Grudki najczęściej są barwy niebieskiej lub brązowej, mają różne rozmiary i kształty, mogą występować pojedynczo lub skupione wraz z kropkami barwy szarej, brązowej i niebieskiej, białymi obszarami bezstrukturalnymi oraz liniami promienistymi, które często zbiegają się w centralnie położonej grudce. Kolor grudek jest zależny od głębokości ich umiejscowienia. Te ułożone głębiej mają barwę niebieską, czym bliżej naskórka przechodzą przez barwę brązową, aż do czarnej. Naczynia krwionośne w pBCC mają kształt serpentynowaty lub rzadziej kłębuszkowy, często rozgałęziony, o grubości naczynia rozgałęzionego zbliżonego do głównego. Opis przypadku: 55–letnia pacjentka skierowana przez lekarza POZ do poradni onkologicznej, celem leczenia zmiany podejrzanej o czerniaka skóry (ryc.1). Wg wywiadu, zmiana pojawiła się około 4 lata temu i systematycznie rosła, mimo to owrzodzenia w jej obrębie nie obserwowano. Pacjentka podaje, iż zmiana od samego początku miała czarno-niebieski kolor, z centralnie zlokalizowanym obszarem czerwonego zabarwienia. Za obecnością czerniaka u pacjentki przemawiały takie cechy kliniczne jak: lokalizacja zmiany na plecach (druga co do częstości występowania lokalizacja czerniaka skóry), ciemne zabarwienie z niebieskim i czerwonym odcieniem, nieregularne brzegi oraz występowanie obszarów o niskiej pigmentacji, co mogło by wskazywać na obszary regresji barwnika. Opisywana zmiana została oceniona przy użyciu dermatoskopu ręcznego Heine Delta 20. Wykonano zapis cyfrowy obrazu dermatoskopowego przy użyciu wideodermatoskopu FotoFinder (ryc. 2A). W badaniu dermatoskopowym uwidoczniono struktury przemawiające za niebarwnikowym pochodzeniem nowotworu. Uwidoczniono niebieskie grudki, obszary bezstrukturalne, linie promieniste oraz patologiczne naczynia (ryc. 2B). Całokształt obrazu wskazywał na obecność barwnikowej postaci raka podstawnokomórkowego. Pacjentka została zakwalifikowana do wycięcia chirurgicznego zmiany z założeniem, iż nowotwór ma pochodzenie nabłonkowe. Zmiana została usunięta jednoetapowo, z 5 mm marginesem. Wcześniejsze badanie dermatoskopowe pozwoliło na prawidłowe określenie charakteru zmiany, co z kolei umożliwiło odpowiednie leczenie pacjentki. Zmiana o charakterze czerniaka skóry w tej lokalizacji, zgodnie z prawidłowym postępowaniem onkologicznym, powinna być poddana biopsji wycinającej z marginesem około 1 mm, w celu umożliwienia pełnej oceny histopatologicznej, z oceną głębokości nacieku czerniaka oraz dalszym poszerzeniem blizny, z marginesem wycięcia zależnym od głębokości określonego nacieku nowotworu. Naciek czerniaka w skórze, większy niż 1 mm lub indeks mitotyczny komórek czerniaka większy niż 1 mitoza na mm², wiązałby się z wykonaniem dodatkowo biopsji węzła wartowniczego SLNB (Sentinel Lymph Node Biopsy), w celu oceny zaawansowania lokoregionalnego choroby oraz podjęcia dalszych decyzji terapeutycznych (limfadenektomia vs. obserwacja). Usunięcie raka skóry z tak wąskim marginesem, wiązałoby się ze zwiększonym ryzykiem wznowy miejscowej choroby. Wnioski: Rak podstawnokomórkowy skóry jest najczęstszym nowotworem złośliwym u ludzi rasy kaukaskiej. Postać barwnikowa tego nowotworu poprzez swoje cechy kliniczne, często jest błędnie rozpoznawana jako czerniak skóry. Użycie dermatoskopu znacząco zwiększa prawdopodobieństwo postawienia prawidłowego rozpoznania. Opisany powyżej przypadek kliniczny, wskazuje na przydatność dermatoskopii w procesie diagnostycznoleczniczym zmian barwnikowych skóry.