RCM w badaniach przesiewowych - model stosowany na Uniwersytecie w Modenie
Autorzy: Alexander Witkowski, lek. Joanna Łudzik
Kategoria: Dermatologia Artykuł opublikowano w CX News nr 4/50/2014
Częstość występowania czerniaka na całym świecie nieustannie wzrasta, a wraz z nią koszty leczenia i opieki zdrowotnej przeznaczane na diagnostykę i terapię. Nowoczesna technologia jaką jest refleksyjna mikroskopia konfokalna (RCM) może przyczynić się do poprawy wczesnej diagnostyki nowotworów skóry, zmniejszenia czasu oczekiwania na wynik i zaoszczędzenia pieniędzy przez system opieki zdrowotnej.
Wszystkie te założenia mogą być zrealizowane poprzez wprowadzenie w życie systematycznego wykonywania badań przesiewowych w celu diagnostyki wczesnych nowotworów skóry. Model ten opracowany został przez grupę profesora G. Pellacaniego z Modeny we Włoszech. Wdrażanie go trwało ponad dekadę, jednak zaowocowało to znacznym wzrostem liczby zdiagnozowanych czerniaków „in-situ” oraz zmniejszeniem liczby osób oczekujących na inwazyjną biopsję czy zabieg usunięcia znamion w Szpitalu Uniwersyteckim w Modenie. Tak zadowalające wyniki udało się osiągnąć poprzez połączenie trzech metod diagnostycznych: dermoskopii (fot. 2), wideodermoskopii (fot. 3) oraz refleksyjnej mikroskopii konfokalnej (fot. 4) (RCM).
Począwszy od badania dermoskopowego (które trwa od trzech do pięciu minut i jest obecnie standardem w badaniach przesiewowych pierwszego stopnia w większości krajów Europy) pacjenci są poddawani badaniu „od stóp do głów” w celu wykrycia wszystkich znamion. Znamiona, które niepokojąco wyróżniają się u pacjenta lub należą do grupy znamion atypowych są znakowane i numerowane przez lekarza za pomocą pisaka.
Gdy pacjent posiada jedno podejrzanie wyglądające znamię jest bezpośrednio kierowany na badanie przy użyciu mikroskopu konfokalnego. W przypadku, gdy pacjent posiada wiele znamion wymagających regularnej kontroli, jest kierowany na badanie wideodermoskopowe w celu utworzenia cyfrowej dokumentacji znamion. Badanie zwykle trwa od 10 do 15 minut i pozwala na obiektywną ocenę poprzez regularne wykonywanie, przechowywanie i porównywanie zdjęć znamion. Jeśli znamię cechuje się znaczącymi zmianami w swojej strukturze podczas obserwacji w wideodermoskopii na przestrzeni czasu, pacjent kierowany jest na badanie refleksyjnym mikroskopem konfokalnym.
Pacjenci mogą być poddani dwóm rodzajom obrazowania refleksyjnym mikroskopem konfokalnym w zależności od rodzaju i ilości posiadanych zmian skórnych. W większości przypadków, w których u pacjenta stwierdza się obecność mniej niż trzech znamion, badane są one stacjonarnym mikroskopem VivaScope 1500 (VS1500), ze względu na jego zdolność do wytwarzania obiektywnej i wyraźnej mapy znamienia. Zdjęcia kolejnych warstw, wykonanych w wysokiej rozdzielczości na kolejnych głębokościach, są ze sobą połączone. Daje to możliwość tworzenia płynnych obrazów na poziomie naskórka, granicy skórno-naskórkowej i górnych warstw skóry właściwej. Obrazy te zwane są mozaikowymi mapami skóry. Procedura obrazowania wymaga wykonania trzech poziomych map mozaikowych tworzonych od naskórka do górnych warstw skóry właściwej, oraz dodatkowo zestawów kolejnych zdjęć w płaszczyźnie pionowej, z czterech miejsc w obrębie znamienia. Pionowe sekwencje obrazów znane są jako Vivastacks. Badanie jednego znamienia trwa zazwyczaj od 5 do 7 minut.
W szczególnych przypadkach, kiedy ilość czasu przypadająca na badanie jest ograniczona lub znamię znajduje się w miejscu trudno dostępnym dla aparatu VS1500, zaleca się użycie ręcznego, bardziej kompaktowego urządzenia jakim jest VivaScope 3000 (VS3000). VS3000 szczególnie sprawdza się w przypadku diagnozowania raka podstawnokomórkowego i raka płaskonabłonkowego. Do zastosowań VS3000 zaliczyć można także ocenę licznych zmian melanocytowych u pacjentów wysokiego ryzyka. Należy mieć jednak na uwadze fakt, iż tego rodzaju badania są trudne ze względu na ryzyko błędu operatora i możliwość niepoprawnego wykonania badania, co może skutkować nietrafioną diagnozą. Kluczowe jest, aby badanie było przeprowadzone przez specjalistę.
Podsumowując, połączenie trzech technologii – dermoskopii, wideodermoskopii oraz mikroskopii konfokalnej w dwóch odsłonach (VS1500 i VS3000) w systematycznej ocenie znamion u pacjentów doprowadziło do wzrostu wykrywalności czerniaka „in situ” w regionie Emilia-Romania (Włochy), a także przyczyniło się do znacznego obniżenia kosztów.
Co ważniejsze, popularyzacja refleksyjnej mikroskopii konfokalnej we Włoszech sprawiła, że wzrasta zainteresowanie wczesnym wykrywaniem czerniaka oraz informowaniem pacjentów, w jakich miejscach możliwe jest wykonanie kompleksowych badań przesiewowych z zastosowaniem tych technologii.
Mam nadzieję, że system opieki zdrowotnej w Polsce rozważy rozpowszechnienie i używanie nowych technologii, w celu poprawy jakości opieki, zapewniając znaczący wzrost korzyści dla całego systemu.