Skóra unaczyniona – przyczyny, leczenie, profilaktyka
Autor: lek. Artur Markowski
Kategoria: Dermatologia Artykuł opublikowano w CX News nr 3/19/2006
Rozszerzone przeświecające przez skórę naczynia krwionośne nazywamy fachowo - teleangiektazjami. Naczynia tego typu mogą być pojedyncze lub bardzo liczne. Niekiedy układają się w olbrzymią, wielką sieć naczyniową. Wiele osób zastanawia się, dlaczego tak się dzieje, że jedni ludzie mają białą alabastrową skórę twarzy a policzki innych wyglądają jakby przed chwilą wrócili z 40 kilometrowego biegu wokół bieguna północnego.
Pełne zrozumienie przyczyn występowania, teleangiektazji nie było by możliwe, gdyby nie dokonania anatomii i dermatologii. Dokładne poznanie skóry i występujących w niej przydatków: gruczołów łojowych, potowych, naczyń żylnych, tętniczych i limfatycznych pozwoliło na sklasyfikowanie schorzeń tych struktur i tym samym opracowanie koncepcji profilaktyki i leczenia.
Unaczynienie skóry
Naczynia dochodzą do skóry poprzez:
- tzw. splot naczyniowy głęboki, położony na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej,
- tzw. splot powierzchowny położony w warstwie brodawkowatej skóry, bliżej naskórka,
- dodatkowe sploty naczyniowe spotykamy także w obrębie mieszków włosowych i gruczołów potowych.
Teleangiektazje to trwale rozszerzone naczynia włosowate splotu podbrodawkowtego, które przeświecają przez naskórek w postaci czerwonych nitek. U niektórych ludzi obserwujemy bardzo niekorzystne zjawisko, z punktu widzenia estetycznego, rozlany rumień w obrębie czoła czy policzków. Dzieje się tak, dlatego, ponieważ naczynia włosowate ściśle przylegają do siebie tworzyć gęstą sieć. Sieć ta daje efekt jednorodnego zaczerwienienia skóry. Teleangiektazje mogą być ograniczone do niewielkich powierzchni lub występować na całym ciele. Mogą pojawiać się zarówno u dorosłych jak i dzieci. Dość często w obrębie rozszerzonego naczynia krwionośnego dochodzi do nowotworzenia naczynia krwionośnego w części środkowej. W takich przypadkach mówimy o naczyniaku gwiaździstym. Niekiedy w naczyniaku gwiaździstym część środkowa ulega uniesieniu mówimy wtedy, że powstał naczyniak punkcikowaty. Wspomniałem, powyżej, że naczyniaki mogą pojawić się w każdym wieku. Część z nich może być wrodzona. Dlatego też teleangiektazje dzielimy na:
- pierwotne (samoistne), które powstają bez żadnej widocznej przyczyny,
- wtórne tzw. nabyte
Teleangiektazje pierwotne
Ten typ rozszerzonych naczyń krwionośnych związany jest najczęściej z wrodzonymi zespołami chorobowymi. Inną przyczyną pojawienia się teleangiektazji pojedynczych lub uogólnionych może być ciąża. Bez uchwytnej przyczyny może powstać rozszerzenie naczynia u dzieci i ludzi starszych.
Teleangiektazje wtórne
Rozszerzenie naczyń krwionośnych nabyte występują w przebiegu:
- schorzeń ogólnoustrojowych i/lub ograniczonych chorobach skóry. Najbardziej spektakularnym przykładem zwiększonej ilości naczyń w skórze jest trądzik różowaty. Teleangiektazje w trądziku różowatym zajmować mogą twarz / policzki, skrzydełka nosa /. Mogą też pojawiać się na czole, szyi i dekolcie. Bardzo rzadko w innych okolicach: brzuch, ramiona, plecy. Inne choroby to: twardziny, toczeń rumieniowaty, nadciśnienie tętnicze, choroby wątroby, zaburzenia hormonalne.
- nadmiernej ekspozycji na słońce, czynniki atmosferyczne / mróz, wiatr/. Pojedyncze teleangiektazje na twarzy – skrzydełkach nosa, przegrodzie nosowej, na policzkach- mogą pojawiać się zarówno dzieci jak i dorosłych. U osób genetycznie predestynowanych do zaburzeń naczyniowych powstają permanentnie nowe zmiany po każdorazowym zadziałaniu ww bodźców.
Najlepszym przykładem szkodliwego wpływu czynników zewnętrznych jest obecność licznych teleangiektazji na odkrytych miejscach u rolników, marynarzy, żeglarzy, hutników. Po leczeniu zmiany naczyniowe mogą powstać zarówno po leczeniu miejscowymi skóry jak i stosowaniu leków ogólnie działających.
Największym wrogiem skór unaczynionych są preparaty sterydowe do stosowania zewnętrznego.
Omówienie problemu rozszerzonych naczyń krwionośnych byłoby niepełne, gdybym ograniczył się tylko do skóry twarzy. Inną nie mniej ważną okolicą ciała, w której pojawiają się teleangiektazje są: nogi. Najczęściej występują na udach, okolicy podkolanowej, podudziach i okolicach kostki. O takich naczyniach mówimy: wenektazje, czyli rozszerzenia żylakowe. Naczynia te mają kolor sinawy, sinogranatowy, wiśniowy. Są zazwyczaj grubsze niż typowe teleangiektazje. Wyglądem przypominają „miotełkę” lub wachlarzyk. Czynników sprzyjających powstawaniu wenektazji jest bardzo wiele. Do najczęstszych należą:
- predyspozycje genetyczne,
- schorzenia naczyń krwionośnych np. przewlekła niewydolność żylna,
- otyłość,
- długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej,
- noszenie nieodpowiedniego obuwia / wysokie obcasy!!! lub zbyt obcisłej odzieży,
- ciąża,
- niska aktywność ruchowa,
- antykoncepcja hormonalna.
Najbardziej skuteczną terapią teleangiektacji zlokalizowanych w obrębie skóry twarzy są bez wątpienia lasery. Początki laserowego niszczenia naczyń krwionośnych były związane z laserem argonowym, (490 – 514 nm), który została zastąpiony przez impulsowe lasery Nd:YAG II z przetworzeniem wiązki na II harmoniczną w krysztale KTP – obecnie zwyczajowo zwane laserami KTP. Lasery tego typu wytwarzają quasi ciągłą wiązkę o długości fali 532 nm (światło jaskrawo zielone) i mocy 1.5 – 5 W. Długość fali 532 nm zbliżona jest do maksymalnej absorpcji krwi utlenowanej. Urządzenie KTP są wręcz idealne do zamykania drobnych, powierzchownych naczyń krwionośnych – teleangiektazji na skórze twarzy, punktów rubinowych. W przypadku użycia tego typu laserów do terapii rozległych zmian naczyniowych wskazane jest użyciu skanera.
Celem działania światła laserowego w leczeniu zmian naczyniowych jest hemoglobina. Po absorpcji energii przez hemoglobinę dochodzi do miejscowego podwyższenia temperatury w obrębie naczyń krwionośnych. Końcowym efektem tego zjawiska jest zmniejszenie średnicy naczynia z następowym zamknięciem światła naczynia.
W celu uzyskania ww. efekty muszą być spełnione podstawowe warunki terapii laserowej – selektywnej termolizy:
- czas trwania impulsu jest równy lub krótszy od czasu relaksacji termicznej naczynia krwionośnego – uszkodzenie ograniczone wtedy będzie do samego naczynia a nie tkanek otaczających,
- czas trwania impulsu powinien być równy lub krótszy od czasu relaksacji termicznej naczynia i dłuższy niż czas schładzania naskórka,
- czas pauzy powinien być krótszy od czasu relaksacji termicznej naczynia, tak by naczynie zachowało więcej ciepła,
- czas pauzy powinien być równy lub dłuższy niż czas relaksacji termicznej naskórka, aby umożliwić jego maksymalne schłodzenie.
W związku z bardzo dużym zapotrzebowaniem, ze strony pacjentów, na efektywną likwidację, teleangiektazji, szczególnie w obrębie twarzy, wybór laserów typu KTP jest dość duży. Dla nas, użytkowników urządzeń laserowych, najważniejsze są: bezpieczeństwo dla pacjenta, efektywność działania zgodna z deklaracją producenta i oczekiwaniem naszym oraz pacjenta. Jednym z takich urządzeń jest niewątpliwie laser IDAS firmy WaveLight. Spośród innych laserów KTP wyróżnia się przede wszystkim znakomitą tolerancją zabiegu przez pacjenta (zabieg jest praktycznie bezbolesny) oraz wysoką efektywnością i łatwością użytkowania powiązaną z możliwością wyboru różnych sekwencji impulsów. Te cechy sprawiają, że IDAS może stanowić doskonałe uzupełnienie oferty lekarskiej w zakresie zabiegów zarówno estetycznych (teleangiektazje, przebarwienia) jak i terapeutycznych (naczyniaki).
Więcej informacji na temat lasera Idas znajdziecie Państwo na stronie firmy CONSULTRONIX S.A.