Soczewka toryczna-skuteczna metoda korekcji astygmatyzmu podczas zabiegu usunięcia zaćmy
Autor: prof. dr hab. n. med. Andrzej Stankiewicz
Kategoria: Okulistyka Artykuł opublikowano w CX News nr 4/26/2008
Ponad 15% pacjentów zgłaszających się na operację zaćmy posiada współistniejący znaczny astygmatyzm refrakcyjny. Wśród nich 18-23% ma astygmatyzm rogówkowy wielkości 1.5-2.0D, 9-12%, wielkości 2.0-3.0D, 7% astygmatyzm wyższy niż 3D. Wielkość astygmatyzmu rzędu 2D powoduje, że osiągnięta pooperacyjna ostrość wzroku wynosi od 0.2 do 0.7 na tablicy Snellena, a astygmatyzm rzędu 3D, ogranicza czynność wzroku do 0.1-0.3. Musimy pamiętać, że nawet 35% pacjentów po operacji usunięcia zaćmy może być niezadowolonych z osiągniętej poprawy czynności widzenia, z powodu nieskorygowanego astygmatyzmu.
Wraz ze wzrostem oczekiwań związanych z końcowym wynikiem pooperacyjnym, obecnie dąży się do jednoczasowej korekcji operacyjnej zaćmy i współistniejącego astygmatyzmu rogówkowego. Coraz większą rolę odgrywają w tym wewnątrzgałkowe soczewki toryczne. W chwili obecnej najpowszechniej stosowanymi soczewkami torycznymi są soczewki MicroSil Toric, firmy HumanOptics oraz AcrySof toric firmy Alcon. Pierwsza z nich posiada unikalne haptyki PMMA, w kształcie litery Z, z mikrofałdowaniami na dystalnych częściach, zapobiegającymi rotacji implantu w torebce soczewki. Jest to soczewka silikonowa z filtrem UV, z ostro ściętymi krawędziami, z dioptrażem cylindrycznym w zakresie od 2D do 12D. Druga to soczewka jednoczęściowa, akrylowa z filtrem blue-light oraz z adhezyjną właściwością materiału IOL co wzmacnia stabilność implantu w torebce soczewki. Ta wewnątrzgałkowa soczewka toryczna występuje w dioptrażu od 1.5D do 3.0D.
Niezwykle ważną rolę w doborze wewnątrzgałkowej soczewki torycznej, odgrywa prawidłowa kwalifikacja pacjentów. Do wskazań należą przede wszystkim: współistniejąca zaćma z astygmatyzmem rogówkowym wielkości ponad 1D, astygmatyzm regularny,ustabilizowany regularny astygmatyzm po keratoplastyce. Dyskwalifikujemy pacjentów, u których stwierdzimy nieregularny astygmatyzm w centrum rogówki, nieustabilizowany astygmatyzm, jak również wszelkiego rodzaju schorzenia rogówki czy siatkówki ograniczające czynność wzroku. Wszelkie pomiary należy wykonać szczególnie dokładnie, kilkakrotnie je powtarzając co zmniejsza szanse wystąpienia błędu pomiarowego. Zalecanymi technikami biometrii jest technika immersyjna i ILO Master. Brak w nich bezpośredniego kontaktu między sondą a rogówką, co uniezależnia w dużym stopniu wyniki od badającego. Należy dodatkowo wykonać topografię rogówki, pomiar keratometrii (w dioptriach i milimetrach) oraz ocenić stan dna oka i rogówki.
Przygotowanie pacjenta do zabiegu nie różni się od czynności przy klasycznym zabiegu usunięcia zaćmy z tą tylko różnicą, że przed zbiegiem oznaczamy południki 90º i 0º które będą osiami odniesienia w trakcie śródoperacyjnej rotacji implantu. Zaznaczenie osi odniesienia dokonuje się w pozycji siedzącej pacjenta, wybór pozycji horyzontalnej może nas narazić na błędne oznaczenie południków. Przed otwarciem komory przedniej operator zaznacza oś ustawienia soczewki torycznej zgodną z wyliczeniami dla danego pacjenta.
Samo usunięcie zaćmy nie odbiega od klasycznego zabiegu. Po wprowadzeniu implantu do torebki soczewki należy tak wyrotować soczewkę toryczną, by oznaczona oś na implancie pokrywała się z wcześniej zaznaczoną osią na rogówce. Czynność ta wymaga precyzji, ponieważ różnica o 10º w rotacji soczewki zgodnie z wyliczoną osią powoduje, że osiągnięta pooperacyjna refrakcja est mniejsza o 33%. W rzadkich przypadkach do rotacji dobrze osadzonej soczewki torycznej może dojść w okresie pooperacyjnym.
W przypadku rotacji powyżej 10º, operator powinien rozważyć korektę ustawienia implantu. Istnieją również soczewki toryczne do wszczepu do rowka rzęskowego (MicroSil Toric-ss) oraz do wszczepu techniką PiggyBack (MicroSilToric –sPB). Wyniki refrakcji jakie osiągnęliśmy u pacjentów po implantacji soczewek torycznych sugerują, że wszczepienie soczewki torycznej w czasie operacji zaćmy jest skuteczną metodą korekcji przedoperacyjnego astygmatyzmu rogówkowego. U ponad 30 pacjentów z astygmatyzmem rzędu od 2D do 6D (większość powyżej 3D), operowanych w naszej Klinice, pooperacyjna ostrość wzroku była lepsza niż 0.8D bez korekcji (u 75% 0.9-1.0). Resztkowy astygmatyzm wynosił średnio 0.75D i tylko 2 operowanych korzystało z korekcji okularowej. Przed zabiegiem w wywiadzie wszyscy korzystali ze szkieł korekcyjnych, w większości nie uzyskując lepszej niż 0.8 ostrości wzroku.