Astygmatyzm (niezborność) to stan refrakcji pozbawiony pojedynczego ogniska. Zaburzenia krzywizny rogówki lub soczewki powodują, że promienie światła nie skupiają się w pojedynczym punkcie. Najczęściej spotykany astygmatyzm regularny występuje, gdy południki główne mają stały kierunek i wartość. Astygmatyzm przekraczający 0.75 Dpt zwykle wiąże się z powstaniem zaburzeń optycznych, odczuwanych jako dyskomfort refrakcyjny. Niezborność większa niż 1.5 Dpt cylindrycznej skutkuje zaburzeniami widzenia, których nie można w zadawalający sposób skorygować ekwiwalentem sferycznym. Precyzyjne wyrównanie takiej wady wzroku wymaga zastosowania soczewki cylindrycznej, przystosowanej do zaginania światła z odpowiednią siłą w konkretnych południkach.

Pacjenci wymagający korekcji cylindrycznej dla zapewnienia odpowiedniej jakości życia stanowią około 4% społeczeństwa. Należy jednak podkreślić, że znaczna część tych osób nie zdaje sobie sprawy z istoty swojego schorzenia. Użycie korekcji okularowej jest nadal najpopularniejszym, tradycyjnym sposobem radzenia sobie z astygmatyzmem. Obecnie również laserowe operacje eliminujące wady wzroku zyskują na swej popularności i liczna grupa młodych dorosłych zaczyna poszukiwać takiego rozwiązania.

Do kolejnej refleksji na temat niezborności pacjenci wracają zwykle w momencie, gdy trafiają do okulisty w celu usunięcia zaćmy. Operacja ta jest doskonałą okazją do jednoczasowego skorygowania astygmatyzmu rogówkowego. Aby jednak zacząć rozpatrywać korekcję niezborności chory musi uzyskać świadomość dostępnych środków. Zgodnie z przyjętymi normami pacjent decydujący się na operację powinien zostać poinformowany o różnych, dostępnych rozwiązaniach terapeutycznych. Dyskusja na temat możliwości płynących z interwencji mikrochirurgicznej w zakresie niezborności często nie jest łatwa, głównie ze względu na trudności związane z wyjaśnieniem zjawiska astygmatyzmu. Przydają się tu umiejętności obrazowego przedstawienia abstrakcji optycznych.

Od niedawna dysponujemy mniej istotną klinicznie, lecz niebagatelną z punktu widzenia praktycznego, możliwością finansowania wszczepów torycznych w ramach refundacji NFZ. Sytuacja ta może stanowić istotne udogodnienie podczas podejmowania decyzji dotyczącej wyboru soczewki wewnątrzgałkowej.

Podstawą powodzenia korekcji astygmatyzmu jest precyzyjny dobór soczewki, dlatego pomiary refrakcji oraz badania biometryczne wymagają szczególnej staranności. Poza wyborem odpowiedniego sprzętu mierniczego, warto pamiętać o podstawowych wskazówkach zapewniających wymaganą precyzję. Należy zwrócić uwagę na konieczność prawidłowego nawilżenia powierzchni rogówki przed wykonaniem pomiarów keratometrycznych. Istotne jest określenie całkowitej wartości astygmatyzmu z uwzględnieniem niezborności tylnej części rogówki. Pacjent powinien przyjąć swobodną pozycję siedzącą tak, aby nie rotował głowy w sposób nienaturalny. W przypadku używania soczewek kontaktowych należy zaprzestać ich noszenia na 2 tygodnie przed wykonaniem pomiarów biometrycznych.

Kolejnym bardzo ważnym elementem przygotowawczym w przypadku doboru soczewki torycznej jest kalkulator. Powinien on działać intuicyjnie, bez konieczności powtarzania podstawowych czynności edytorskich na różnym etapie wprowadzania danych lub w przypadku korekt. Drobne udogodnienia znacznie ułatwiają życie. Kalkulator HumanOptics akceptuje na przykład przecinki przy wartościach numerycznych, co znacznie upraszcza wpisywanie danych na panelu numerycznym klawiatury, gdzie kropka jest niedostępna. Również zmiana parametrów biometrycznych, czy pozostawienie niewypełnionych pól nie skutkuje utratą danych, z czym czasami trzeba się borykać w przypadku innych rozwiązań programowych. Po wprowadzeniu niezbędnych informacji uzyskujemy dwa warianty kalkulacji soczewkowej do wyboru. Godnym uwagi jest fakt, że sugerowane parametry torycznej soczewki wewnątrzgałkowej są rezultatem interpretacji danych biometrycznych, a nie jedynie prostym przeliczeniem mocy refrakcyjnej.

Czas na samą soczewkę. Torica-aA firmy HumanOptics jest jednoczęściową, asferyczną soczewką akrylową, zaliczaną do nowoczesnych soczewek zwijalnych z możliwością wszczepu przez małe cięcie. Posiada duży, standardowy zakres korekcyjny od +10.0 do + 30.0 Dsph, z możliwością poszerzenia na zamówienie od – 20.0 do + 40.0 Dsph i mocą dodatniego cylindra do 20 Dcyl. Taki zakres pozwala na swobodne dopasowanie soczewki do potrzeb terapeutycznych. Soczewka nadaje się do implantacji przez wejście rogówkowe 2.2 mm, choć przy tej szerokości cięcia napotkamy na dość konkretny opór przy wszczepie, a procedurę trzeba wykonać z przyłożenia. W przypadku soczewek korygujących astygmatyzm, budowa elementów haptycznych typu C-loop jest bardzo wygodna. Przede wszystkim kierunkowość haptenów gwarantuje umieszczenie soczewki właściwie zorientowanej przód-tył, a poza tym rozwiązanie takie umożliwia względnie bezproblemową rotację soczewki w przypadku wymaganej korekcji jej ułożenia w torbie. Podobnie jak inne produkty niemieckiej firmy również Torica idealnie zachowuje się śródoperacyjnie. Rozwija się w sposób przewidywalny i precyzyjny, w tym zakresie dorównując najlepszym soczewkom hydrofobowym. Z drugiej strony uzyskuje pełną stabilność kształtu na tyle szybko, aby proces płukania wiskoelastyku nie powodował niekontrolowanej rotacji soczewki. Wyraźnie zaznaczone markery osi dodatniego cylindra zapewniają odpowiednie ustawienie południka.

Pacjent nie wymaga ponadstandardowej opieki pooperacyjnej. Zgodnie z przyjętą zasadą wystarczają 3–4 wizyty kontrolne w czasie 3 miesięcy od opuszczenia sali operacyjnej.

Dyskusja na temat konieczności korekcji astygmatyzmu trwa od lat. Pojawiają się pytania związane z zakresem niezbędnej korekcji, minimalną wartością astygmatyzmu wymagającego interwencji, jak i rzeczywistymi korzyściami związanymi z przywróceniem emetropii. Niezależnie od stanowiska należy pamiętać, że sukces korekcji niezborności opiera się głównie na precyzji i stabilności uzyskanego wyniku. Z tej perspektywy korekcja toryczną soczewką wewnątrzgałkową pozostaje ciągle najbardziej powtarzalną i przewidywalną metodą postępowania.