Zespół suchego oka - zatyczki do punktów łzowych
Autor: dr n. med. Piotr Fryczkowski
Kategoria: Okulistyka Artykuł opublikowano w CX News nr 4/58/2016
Zespół suchego oka występuje u 5-35% ludzi na świecie. Nasilenie objawów jest różne, od niewielkiego dyskomfortu połączonego z okresowym przekrwieniem, aż do przypadków niegojących się owrzodzeń rogówki i zrostów spojówki gałkowej z powiekową (symblepharon), co prowadzi do unieruchomienia gałki ocznej i powieki jednocześnie.
Nasilenie objawów wzrasta z wiekiem, płeć w tym przypadku również ma znaczenie - odnotowano wyraźną przewagę u kobiet. Wpływ na rozwój ZSO ma również: palenie papierosów, występowanie choroby reumatycznej, cukrzycy, chorób tarczycy, WZW typu C, dny moczanowej czy sarkoidozy. Spośród leków, które mogą wspomagać wystąpienie zespołu suchego oka wyróżniamy: estrogeny (hormonalna terapia zastępcza), leki antykoncepcyjne, leki przeciwhistaminowe, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD), inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, beta-blokery, leki moczopędne oraz wszystkie leki używane do chemioterapii. Czynnikiem ryzyka występowania zespołu suchego oka mogą być również zabiegi okulistyczne takie jak: chirurgia refrakcyjna, zewnątrztorebkowe usunięcie zaćmy z dużego cięcia czy witrektomia.
Pierwszym krokiem w celu rozpoznania zespołu suchego oka jest zebranie odpowiedniego wywiadu. Drugim niezbędnym etapem jest zbadanie stopnia niedoboru łez. W tym celu pomocne jest wykonanie:
- testu Schirmera,
- testu przerwania filmu łzowego (BUT – break up-time),
- zbadanie powierzchni rogówki po zabarwieniu fluoresceiną/ zielenią lizaminową,
- zbadanie brzegu powieki, ze szczególnym uwzględnieniem ujść gruczołów Meiboma, a także zbadanie samych gruczołów Meiboma po odwróceniu powieki.
Około 10% pacjentów z ZSO cierpi z powodu niedoboru komponentu wodnego, natomiast około 80% z powodu nadmiernego parowania łez, związanego z zaburzeniem funkcjonowania gruczołów Meiboma.
Należy sobie uświadomić, że zespól suchego oka stanowi poważny problem, obniżający znacząco jakość życia, a czasami uniemożliwiający normalną pracę. Z punktu widzenia lekarza praktyka do postawienia diagnozy potrzebna jest wiedza na temat możliwości terapeutycznych. Poza stosowaniem kropli nawilżających na co dzień, kropli przeciwzapalnych w sytuacjach zaostrzenia objawów, dobrym rozwiązaniem są zatyczki.
Firma Beaver Visitec wprowadziła trzy rodzaje zatyczek do punktów łzowych są to:
Zatyczki rozpuszczalne - Extend™, wprowadzane do punktu łzowego przy pomocy pęsetki dają 3 miesięczny czas trwania okluzji. Przeznaczone są dla osób, u których zachodzi potrzeba podwyższenia poziomu nawilżenia oka na krótko lub spodziewamy się przejściowego zaburzenia wydzielania łez. Wskazaniem do ich stosowania są osoby z zespołem suchego oka po operacjach ocznych, noszące długoterminowo soczewki kontaktowe, a także pacjenci nieprzekonani co do skuteczności zatyczek stałych, którzy chcą wypróbować ich działanie przez okres kilku miesięcy.
Drugi typ zatyczek firmy Beaver Visitec, zatyczki MicroFlow™, stworzone z myślą o osobach, u których wydzielanie łez tylko częściowo pokrywa zapotrzebowanie oka, a także w przypadkach, gdy oko produkuje film łzowy o nieprawidłowym składzie. Kandydatami do nich są osoby, u których test przerwania filmu łzowego mieści się w przedziale 5-10 sekund. Brzeg powieki wykazuje niewydolność gruczołów Meiboma od średniego do ciężkiego stopnia, widoczne jest również przekrwienie spojówek od miernego do nasilonego, często spojówki barwią się plackowato fluoresceiną lub zielenią lizaminową.
Trzeci typ zatyczek Parasol® został zaprojektowany głównie dla osób z zaawansowanym niedoborem łez, u których łzy praktycznie się nie wydzielają, albo wydzielają w niewielkim stopniu. Czas przerwania filmu łzowego wynosi najczęściej 2-5 sekund, często poniżej 2 sekund, na powierzchni rogówki widoczne są filamenty rogówkowe, a także skupiska wydzieliny śluzowej. Spojówki są w stanie przekrwienia i pomarszczenia. Wszystkie zatyczki są łatwe w aplikacji, zatyczki stałe utrzymują się u 92% pacjentów, produkowane są w 4 średnicach 0.2-0.9 mm. Najpopularniejsze i zarazem pokrywające zapotrzebowanie większości są zatyczki S (0.3-0.6 mm) i zatyczki M (0.6-0.9 mm).
Podsumowując, w leczeniu chorych z ZSO nie należy ograniczać się tylko do stosowania preparatów nawilżających, warto sięgać po nowoczesne rozwiązania, mogące skutecznie ulżyć w uciążliwych dolegliwościach.