Znamię wrodzone - obraz kliniczny i dermoskopowy
Autor: dr hab. n. med. Grażyna Kamińska-Winciorek
Kategoria: Dermatologia Artykuł opublikowano w CX News nr 1/39/2012
Znamię wrodzone - obraz kliniczny i dermoskopowy
Znamię barwnikowe wrodzone (prawdziwe znamię wrodzone) stwierdza się w momencie lub zaraz po urodzeniu oraz znamię melanocytowe występujące przed okresem pokwitania nazywane jest tzw. wczesnym nabytym znamieniem melanocytowym. Histologicznie najczęściej odpowiadają znamionom wrodzonym lub znamieniu skórnemu Unny (ryc.1.). Obecność znamienia barwnikowego wrodzonego stwierdza się już przy urodzeniu, a jego wzrost obserwuje się w pierwszych tygodniach lub miesiącach życia. Częstość występowania tych znamion szacuje się na od 1 do 6%. Coraz częściej (bo w ponad 15% przypadków) stwierdza się znamiona odpowiadające znamieniu wrodzonemu pod względem klinicznym, dermoskopowym, a także histologicznym u dzieci powyżej 15 roku życia, co może wiązać się z tzw. opóźnionym pojawieniem się znamion wrodzonych „zaprogramowanych” w okresie okołoporodowym i przy urodzeniu. Klinicznie znamiona barwnikowe wrodzone często mają charakter guzkowy, o nierównej, pobruzdowanej powierzchni, czasem mogą być owłosione. Ze względu na ich wymiary, wrodzone znamiona barwnikowe dzieli się na małe (o średnicy do 1,5 cm), pośrednie (1,5-20 cm) oraz olbrzymie (powyżej 20 cm). Według najnowszego obowiązującego podziału znamion barwnikowych znamię wrodzone cechuje najczęściej wzorzec globularny lub kostki brukowej. Wyjątek dermoskopowy wśród znamion wrodzonych u dzieci stanowi wzorzec siateczkowaty, którego występowanie najczęściej stwierdza się u dzieci z fototypem skóry III. U dzieci do charakterystycznych cech dermoskopowych zalicza się obecność licznych, jasnobrązowych ciałek skupionych w obrębie samego znamienia jak i również na jego obwodzie (ryc.2.) lub centralne odbarwienie albo obecność obszarów bezzstrukturalnych, barwy ciemnobrązowej. U osób dorosłych wzorzec typu kostki brukowej cechuje obecność ciałek barwnikowych, ale nieco większych - o układzie bardziej kanciastym, przypominającym kamienie brukowe. W znamionach wrodzonych u dorosłych często rozpoznaje się wzorzec przypominający jajo sadzone – z centralnie zlokalizowanym obszarem ciałek skupionych, czasem typu kamieni brukowych wraz z bezpostaciowym obszarem brązowego przebarwienia lub odbarwienia. Ponadto widoczna jest obwodowo typowa siatka barwnikowa.
Ponadto do typowych cech dermoskopowych wrodzonych znamion melanocytowych należą: centralnie zlokalizowane ciałka barwnikowe (tarcza strzelnicza), siatka z centralnym obszarem homogennym lub z centralnie zlokalizowanymi naczyniami. Równie często występuje ścieńczenie obwodowe siatki barwnikowej, odbarwienia linijne zgodnie z liniami skóry oraz odbarwienia wokółmieszkowe.
Sposób postępowania w przypadku znamion wrodzonych należy rozpatrywać indywidualnie. Zależy on od możliwości prowadzenia obserwacji klinicznej i dermoskopowej znamienia, utrudnionej w przypadku zmian o dużej średnicy, znacznej grubości, ciemnych, a ponadto w aspekcie kosmetycznym i psychologicznym w odniesieniu do małego pacjenta.
Piśmiennictwo
1. Argenziano G, Zalaudek I, Ferrara G, Hofmann-Wellenhof R, Soyer HP. Proposal of a new classification system for melanocytic naevi. Br J Dermatol. 2007; 157(2): 217-27.
2. Braun Falco O., Plewig G., Wolff H.H., Burgdorf W.H.C.: Dermatologia. t. 2. Czelej, Lublin 2004, 1419-1459.
3. Ingordo V, Iannazzone SS, Cusano F, Naldi L. Reproducibility of dermoscopic features of congenital melanocytic nevi. Dermatology. 2008, 217(3), 231-234.
4. Kamińska-Winciorek G: Ekspozycja ultrafioletowa a znamiona melanocytowe u dzieci - profilaktyka i zasady postępowania. W: Pediatria - co nowego?. Red.: Otto-Buczkowska E, Wrocław : Wydaw. Cornetis, 2011: wyd.II, poprawione, ISBN: 978-83-61415-20-6
5. Kamińska-Winciorek G: Znamiona melanocytowe u dzieci w aspekcie klinicznym i dermoskopowym. Dermatol. Dziecięca, 2011, 1(2): 68-74.
6. Kamińska-Winciorek G.: Dermatologia cyfrowa, Cornetis, Wrocław, 2008, 1-10.
7. Kaminska-Winciorek G, Spiewak R.: [Basic dermoscopy of melanocytic lesions for beginners]. Postepy Hig Med Dosw (Online). 2011; 65: 501-8.
8. Krengel S., Hauschild A., Schafer T.: Melanoma risk in congenital melanocytic naevi: a systematic review. Br. J. Dermatol., 2006, 155, 1-8.
9. Marghoob A.A.: The dangers of atypical mole (dysplastic nevus) syndrome. Teaching at-risk patients to protect themselves from melanoma. Postgrad. Med., 1999, 105, 147-148, 151-152.
10. Price H.N., Schaffer J.V.: Congenital melanocytic nevi-when to worry and how to treat: Facts and controversies. Clin. Dermatol., 2010, 28, 293-302.
11. Soyer H.P., Argenziano G., Ruocco V., Chimenti S.: Dermoscopy of pigmented skin lesions (part II). Eur. J. Dermatol., 2001, 11, 483-498.
12. Zaal L.H., Mooi W.J., Klip H., van der Horst C.M.: Risk of malignant transformation of congenital melanocytic nevi: a retrospective nationwide study from The Netherlands. Plast. Reconstr. Surg., 2005, 116, 1902-1909.
13. Zalaudek I, Manzo M, Savarese I, Docimo G, Ferrara G, Argenziano G. The morphologic universe of melanocytic nevi. Semin Cutan Med Surg. 2009; 28(3):149-56.
14. Zalaudek I, Catricalà C, Moscarella E, Argenziano G. What dermoscopy tells us about nevogenesis. J Dermatol. 2011;38:16-24.
Spis rycin
Ryc.1. Znamię barwnikowe wrodzone u dorosłego (znamię Unny).
Ryc.2. Znamię barwnikowe wrodzone w fazie wzrostu u dziecka.