Plama soczewicowata (lentigo) jest płaską, zwykle małą zmianą barwnikową. Wyróżnia się kilka rodzajów takich plam. Plamy soczewicowate odsłoneczne (lentigo solaris) są płaskimi zmianami typu rogowacenia łojotokowego, zazwyczaj pojawiającymi się w miejscach najbardziej eksponowanych na promieniowanie ultrafioletowe (twarz, ramiona). Plamy soczewicowate zwykłe (lentigo simplex) są bardzo wczesnym znamieniem łączącym. Zmiany te są małe, zabarwione w jednolitym kolorze i powstają na obszarach skóry, która nie była eksponowana na promieniowanie słoneczne. Plama soczewicowata typu kropli atramentu (ink spot lentigo) jest plamą o nieregularnym kształcie, barwie czarnej lub ciemnobrązowej, występującą często na tułowiu, na skórze z cechami uszkodzenia posłonecznego. Złośliwa plama soczewicowata to czerniak in situ, który rozwija się na skórze z cechami fotostarzenia. Czerniak wywodzący się ze złośliwej plamy soczewicowatej jest nowotworem występującym zwykle u osób starszych rasy białej, w większości lokalizuje się w obrębie skóry twarzy. Kobiety chorują dwukrotnie częściej niż mężczyźni, wiek wystąpienia czerniaka stopniowo obniża się w przeciągu ostatnich dziesięcioleci i nowotwór ten może wystąpić nawet u osób w wieku lat 40. Plamy soczewicowate są częstym problemem estetycznym, jednakże bardzo istotna jest odpowiednia diagnostyka, w celu odpowiedniego wyboru postępowania terapeutycznego. W wideodermoskopii plamy soczewicowate słoneczne charakteryzują się jasnobrązowym zabarwieniem o wyglądzie rozmazanej plamy (objaw galaretki – jelly sign) oraz brzegiem wyglądającym jak „wygryzienie przez mole”. Plamy soczewicowate typu kropli atramentu przypominają kleks lub mają układ siateczkowaty, są zabarwione na czarno i ostro odgraniczone. Ich wnętrze może być wypełnione dziwacznie wyglądającą siatką barwnika. W przypadku złośliwej plamy soczewicowatej oraz czerniaka wywodzącego się ze złośliwej plamy soczewicowatej widoczne mogą być: struktury obrączkowato-ziarniste (liczne brązowe lub niebiesko-szare kropki otaczające ujścia mieszków włosowych), asymetryczne pigmentowane mieszki włosowe (obrączki w szarym kolorze, rozmieszczone asymetrycznie wokół ujść mieszków włosowych), struktury romboidalne (zgrubiałe obszary pigmentacji otaczające ujścia mieszków włosowych w postaci rombu) oraz szara siatka rzekoma (szare zabarwienie wokół ujść mieszków włosowych). Refleksyjna mikroskopia konfolalna jest także bardzo użytecznym narzędziem w diagnostyce tego typu zmian. Dla plam soczewicowatych słonecznych charakterystyczne są: regularny wzór plastra miodu/kostki brukowej, polimorficzne brodawki skórne z policyklicznymi konturami oraz duże okrągłe lub wielokątne pulchne komórki. Na obraz czerniaka wywodzącego się ze złośliwej plamy soczewicowatej składają się: okrągłe komórki pagetoidalne (czasami w bardzo dużej ilości), nieregularny układ/niespecyficzny wzór, nieodgraniczone brodawki skórne, atypowe komórki w obrębie połączenia skórno-naskórkowego, gęste/gęste i luźne gniazda melanocytów w brodawkach skórnych, komórki jądrzaste w obrębie brodawek skórnych, flogosis – obecność jasnych pulchnych komórek. Wideodermatoskopia wraz z refleksyjną mikroskopią konfokalną są szczególnie użyteczne w diagnostyce dużych zmian barwnikowych na skórze twarzy. Pobieranie nawet kilku wycinków, bez korzystania z tych narzędzi diagnostycznych wiąże się z dużym ryzykiem popełnienia błędu w postaci przeoczenia zmian o charakterze nowotworowym. Z uwagi na nieinwazyjność obu metod możliwe jest bardzo dokładne obejrzenie całości zmiany oraz precyzyjne wytypowanie ewentualnych miejsc biopsji lub wręcz stwierdzenie, że zmiana ma charakter łagodny i nie ma potrzeby dalszej diagnostyki histopatologicznej. Pacjent w takim przypadku unika niepotrzebnych procedur inwazyjnych i może zostać poddany np. kriochirurgii czy laseroterapii w celu usunięcia zmiany z dobrym efektem, zarówno terapeutycznym, jak i kosmetycznym. Piśmiennictwo:1. Burgdorf W.H.C., Pewig G., Wolff H. H., Landthaler M. Braun-Falco Dermatologia. Czelej, 20112. Soyer H. P., Argenziano G., Hofmann-Wellenhof R., Zalaudek I. Dermoskopia. Elservier Urban & Partner, 20123. Pellacani G, Cesinaro AM, Seidenari S. Reflectance-mode confocal microscopy of pigmented skin lesions–improvement in melanoma diagnostic specificity. – J. Am. Acad. Dermatol. – December 1, 2005; 53 (6); 979-854. Tannous ZS, Mihm MC, Flotte TJ, González S. In vivo examination of lentigo maligna and malignant melanoma in situ, lentigo maligna type by near-infrared reflectance confocal microscopy: comparison of in vivo confocal images with histologic sections. J. Am. Acad. Dermatol. – February 1, 2002; 46 (2); 260-35. de Carvalho N, Farnetani F, Ciardo S, Ruini C, Witkowski AM, Longo C,Argenziano G, Pellacani G. Reflectance confocal microscopy correlates of dermoscopic patterns of facial lesions help to discriminate lentigo maligna from pigmented nonmelanocytic macules. Br. J. Dermatol. – July 1, 2015; 173 (1); 128-33